فرارو- مورچه های خاکی (Basiceros)، استادان نامریی طبیعت، به واسطه توانایی خارق العاده شان در استتار با ذرات خاک، به ندرت دیده می شوند. اما اکنون کشف فسیل 16 میلیون ساله ای از این گروه، پرده از گستره پراکندگی وسیع تر و تاریخچه تکاملی پیچیده آن ها برداشته است.

به نقل از ساینس دیلی، تیمی از زیست شناسان موسسه فناوری نیوجرسی در مطالعه ای جدید نخستین فسیل مورچه خاکی Basiceros را که از کهربای 16 میلیون ساله جمهوری دومینیکن به دست آمده، معرفی کرده اند.

فسیل کشف شده متعلق به یک مورچه کارگر بالغ است؛ گونه ای کاملاً جدید و کوچک تر از گونه های امروزی این گروه که Basiceros enana نام دارد. این یافته نخستین گواه مستقیم از حضور باستانی این گروه مورچه ای در جزایر کاراییب به شمار می رود، که در دوره میوسن (23 تا 5.3 میلیون سال پیش) به طور محلی منقرض شده اند.

گیانپیرو فیورنتینو، دانشجوی دکترا و نویسنده این مطالعه می گوید:

مورچه های خاکی در طبیعت بسیار نادر هستند و مشاهده آن ها همیشه هیجان انگیز است، اما کشف آن ها در کهربا همانند پیدا کردن یک الماس گران بهاست. این فسیل به طرز قابل توجهی با گونه های امروزی متفاوت است و تاریخچه تکاملی Basiceros را به طور بنیادین بازنویسی می کند.

تا پیش از این، مورچه های Basiceros تنها در جنگل های بارانی مناطق نئوتروپیک، از کاستاریکا تا جنوب برزیل، شناسایی شده بودند، اما این کشف ناگهانی پرسش های جدیدی درخصوص مسیرهای پراکندگی و چگونگی استقرار آن ها در زیستگاه های امروزی مطرح کرده است.

فیلیپ باردن، نویسنده ارشد و استاد زیست شناسی NJIT می گوید: گاهی تاریخچه پراکندگی گونه ها ساده به نظر می رسد، اما وقتی گروهی فقط در محدوده آمریکای جنوبی تا کاستاریکا زندگی می کنند، انتظار نداریم که اجداد آن ها زمانی در کاراییب حضور داشته باشند. این فسیل نشان می دهد که پراکندگی کنونی گونه ها همیشه تصویر دقیقی از تاریخچه تکاملی واقعی آن ها ارائه نمی دهد.

این تیم تحقیقاتی با بهره گیری از فناوری تصویربرداری میکروسی تی و بازسازی سه بعدی در موسسه فناوری نیوجرسی (NJIT) و موسسه علوم و فناوری اوکیناوا ژاپن، توانستند گونه Basiceros enana را با دقت بی سابقه ای بررسی کنند. فیورنتینو در این باره می گوید: به کارگیری فناوری میکروسی تی کیفیت مطالعه را به طور چشمگیری ارتقا داد و امکان مشاهده جزییاتی را فراهم کرد که پیش تر به سختی قابل رویت بودند.

این تیم تحقیقاتی با مقایسه ویژگی های فیزیکی فسیل با مورچه های خاکی زنده و انجام تحلیل های مولکولی دریافتند که طول گونه مذکور تنها 5.13 میلی متر است؛ تقریباً نصف اندازه نمونه های امروزی که تا 9 میلی متر رشد می کنند.

فیورنتینو می گوید:

یافته های ما نشان می دهد که اندازه این گروه از مورچه ها طی 20 میلیون سال تقریباً دو برابر شده است. برخلاف فرضیات پیشین که معتقد بودند مورچه ها ابتدا بزرگ بوده و سپس کوچک شده اند، این کشف روند معکوس را تایید می کند.

مورچه های Basiceros enana حدود 16 میلیون سال پیش نیز دارای ویژگی های استتاری مشابه مورچه های خاکی امروزی بودند و می توانستند با استفاده از این ویژگی در محیط طبیعی بخوبی پنهان شوند و از دید شکارچیان و طعمه ها مخفی بمانند. این مورچه ها با بهره گیری از دو لایه مو، ذرات خاک و برگ را به بدن خود می چسباندند تا بهتر استتار کنند و در محیط طبیعی کمتر دیده شوند.

فیورنتینو می گوید:

این کشف نشان می دهد که استراتژی هایی مثل تظاهر به مردن و پنهان شدن از دیرباز بسیار کارآمد بوده اند. وجود چنین فسیلی به ما کمک می کند تا مدت زمان استفاده از این روش ها را بهتر درک کنیم، هرچند داشتن این ویژگی ها به این معنا نیست که این مورچه ها دقیقا مانند مورچه های امروزی رفتار می کرده اند.

این مورچه فسیل شده علاوه بر ویژگی های استتاری، دارای ویژگی های مرفولوژیکی منحصر به فردی است که در مورچه های خاکی امروزی نیز مشاهده می شود؛ از جمله زائده بالارونده پروپودئال، سر ذوزنقه ای شکل و دندان های مثلثی روی مندیبل؛ ویژگی هایی که نشان می دهند این گونه شکارچیان ماهری بوده اند. با این وجود، مورچه های خاکی کاراییبی نهایتا در جریان تغییرات زیست محیطی گسترده دوره میوسن از این منطقه ناپدید شدند.

باردن می گوید: وجود مورچه های Basiceros در کهربای جمهوری دومینیکن نشان می دهد که این گونه ها احتمالاً از طریق پل های زمینی باستانی از سرزمین اصلی به جزایر کاراییب مهاجرت کرده اند. این فسیل قطعه ای از یک پازل بزرگ تر است که به درک بهتر دلایل انقراض برخی گروه های جانوری و ماندگاری طولانی مدت دیگران کمک می کند. انقراض این مورچه ها احتمالاً به دلیل از دست رفتن زیستگاه ها یا رقابت میان گونه ها رخ داده است. تنوع مورچه های شکارچی در کاراییب به طور چشمگیری کاهش یافته و بیش از یک سوم گونه های مورچه در جزیره جمهوری دومینیکن پس از شکل گیری کهربا منقرض شده اند. یافتن دلیل این انقراض به کنترل بهتر انقراض های ناشی از فعالیت های انسانی و حفظ تنوع زیستی کمک می کند.