ابراهیم اصغرزاده به برخی پرسش های مهم درباره تحولات اخیر در منطقه و فضای داخلی پاسخ گفته است.

به گزارش اعتماد، اصغرزاده در پاسخ به این پرسش که ایران در مواجهه با امریکای مدل ترامپ چه راهبردی را باید مدنظر قرار دهد، از ترجیع بند نه تسلیم، نه تقابل استفاده کرده و می گوید که ایران باید در راستای منافع ملی اش با امریکا و اساسا هر کشور دیگری مذاکره و مراوده و گفت وگو داشته باشد.

آقای اصغرزاده! شما سال ها به عنوان یکی از چهره های ضدامپریالیست شناخته می شدید. حالا در شرایطی از ضرورت رابطه با امریکا و غرب سخن می گویید. این تغییر موضع نیست؟

بگذارید صریح بگویم. نه در گذشته، شعارهایم از سر نفرت بود، نه امروز موضع من از سر شیفتگی. منافع ملی ایران، قطب نمای فکری ام است. در دهه شصت، استقلال و حق تعیین سرنوشت ملت ها در برابر سلطه خارجی برای ما اولویت داشت. امروز هم همان است. اما راه های حفظ این منافع، در جهان متحول امروز، تغییر کرده. اگر زمانی مقاومت با تکیه بر شور انقلابی ممکن بود، امروز نیازمند عقلانیت ژئوپلیتیک و دیپلماسی پیش دستانه هستیم. دشمنی کور، ما را به بن بست رسانده. وادادگی هم راه نیست. ما باید با امریکا و غرب رابطه داشته باشیم، اما نه از سر ضعف، بلکه از موضع منافع و مصالح ملت.

اما اظهارات اخیر دونالد ترامپ، لحن تهدیدآمیزی دارد. او می گوید ایران به زودی مکان متفاوتی خواهد بود. این پیام را چطور تحلیل می کنید؟

ترامپ در سیاست خارجی، یک پوپولیست تمام عیار است، اما بی برنامه نیست. تهدیدهای او را باید جدی گرفت، چون پشت آن ها برنامه هست. جمله ایران مکان متفاوتی خواهد شد یک اعلام خطر است، نه صرفا یک توییت مبهم. این حرف یعنی: یا جمهوری اسلامی تغییر می کند، یا تغییر داده می شود.

این، زبان دیپلماسی نیست؛ زبان اولتیماتوم است. از قضا، خطر اینجاست: او دیگر دنبال نیت خوانی مقامات ایرانی نیست، دنبال اثر میدانی است. اگر ایران تنها دانش هسته ای داشته باشد و توان بالقوه ساخت بمب اتمی، نه نیت آن را، از نگاه ترامپ، این یعنی عبور از خط قرمز و چنین برداشتی، مقدمه اقدام نظامی است، بدون نیاز به اجماع جهانی یا قطعنامه شورای امنیت. مدل لیبی یا عراق و رژیم چنج که البته کور خوانده است.

برخی معتقدند این حرف ها تکرار همان سیاست فشار حداکثری است. چه چیز اکنون را متفاوت کرده؟

اکنون چند تفاوت مهم وجود دارد: نخست، واشنگتن و تل آویو به لحاظ نظامی هماهنگ تر از گذشته اند؛ دوم، هیچ یک از متحدان ما حاضر به ورود به جنگی پرهزینه در کنار ایران نیستند؛ نه روسیه که درگیر اوکراین است و نه چین که اساسا بازیگر اقتصادی است. و سوم -و شاید مهم تر- وضعیت داخلی ایران دیگر مانند دهه 80 یا 90 نیست. جامعه خسته است، زیرساخت ها فرسوده اند و مشروعیت اجتماعی و سیاسی نیازمند بازسازی.

در چنین وضعی، تصور یک جنگ دیگر، فاجعه بار است. مردم از تورم مزمن، بحران اقتصادی، ناترازی انرژی، بحران آب، بی اعتمادی به آینده وعدم قطعیت درباره پایگاه طبقاتی شان رنج می برند. حاکمیت باید به جای قمار با بقا، مسیر توسعه را از دل عقلانیت سیاسی پیدا کند.

برخی در داخل، گفت وگو با امریکا را خیانت می دانند و آن را به معنای تسلیم تعبیر می کنند. پاسخ شما چیست؟

این نگاه، یا ساده انگارانه است، یا نان بر سفره تحریم. سیاست خارجی، میدان دوگانه های ساده لوحانه نیست. ما نه برای جنگ ساخته شده ایم، نه برای تحقیر. اگر می خواهیم استقلال خود را حفظ کنیم، باید ظرفیت گفت وگو و تعامل مبتنی بر احترام متقابل را داشته باشیم. کسانی که اینجا از مقاومت بی پایان دم می زنند، مدل کره شمالی در ذهنشان است. معمولا حاضر به پرداخت هزینه اش هم نیستند؛ این مردم اند که تاوان می دهند.

من می گویم: نه تسلیم، نه تقابل. ما می توانیم از تعامل عزتمندانه حرف بزنیم؛ تعاملی که در آن، امریکا هم بفهمد ایران کشوری قابل مذاکره است، نه قابل تهدید، ولی شرطش این است که ما خودمان راه حل های واقعی برای خروج از بحران داشته باشیم، نه تکرار شعارها و روایت های نخ نما شده.

اگر امروز در راس تصمیم گیری بودید، نخستین پیشنهاد شما برای عبور از وضعیت کنونی چه بود؟

پیشنهاد اول: بازگشت فوری به مذاکرات با امریکا و اروپا، نه فقط درباره هسته ای یا مکانیزم ماشه، بلکه برای تنظیم یک توافق جامع و پایدار در حوزه امنیت منطقه ای، رفع تحریم ها و تضمین های متقابل.

پیشنهاد دوم: اعلام یک بسته اصلاحات داخلی برای ترمیم شکاف اجتماعی، آشتی ملی، آزادی زندانیان سیاسی و کاهش تنش و جداسری در سیاست داخلی.

پیشنهاد سوم: تعلیق داوطلبانه برخی سطوح غنی سازی در ازای لغو فوری برخی تحریم ها و باز شدن مسیر تجارت بانکی و نفتی.

اینها نشانه ضعف نیست؛ نشانه تدبیر است. کشوری که 2 تریلیون دلار زیان دیده، نمی تواند باز هم آزمون و خطا کند.

پیام شما به آن هایی که در ایران هنوز درگیر دوگانه تسلیم یا مقاومت هستند.

پیام من کاملا روشن است: موجودیت ایران مهم تر از هر سیاستی است. تمامیت ارضی و امنیت مردم، از هر ایدئولوژی ای اولویت بیشتری دارد. امروز، کسی که دیر تصمیم بگیرد، بازنده است، نه کسی که راه میانه را انتخاب می کند. بگذارید یک بار هم که شده، شجاعت در نرمش را به جای شجاعت در تعصب تجربه کنیم.

نظر شما درباره انتخاب علی لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی چیست؟

این انتخاب را باید یک فرصت تلقی کرد. اگر لاریجانی بتواند در هماهنگی با رییس جمهور پزشکیان، رویکرد امنیتی ایران را از مسیر برخوردهای پرهزینه به مسیر تدبیر و تعامل هدایت کند، می توان امیدوار بود که کشور از لبه پرتگاه جنگ به منطقه امن صلح بازگردد. فرصتی پیش آمده تا با عقلانیت سیاسی و تجربه گرایی، دکترین امنیت ملی ایران بازتعریف شود؛ نه فقط برمبنای بازدارندگی نظامی، بلکه با گسترش دامنه اتحاد و آشتی ملی، ارتقای اعتماد عمومی و شکوفایی اقتصادی. بازدارندگی، فقط در موشک نیست، در توسعه متوازن و رضایت اجتماعی هم هست.