فرارو ناپلئون بناپارت؛ سیاست بی پدر و مادر است. قدمت این مثل احتمالاً به زمانی برمی گردد که اولین انسانِ نخستین زورمند، بر سر گوشت دایناسور شکار شده به بقیه پولتیکی زد و گوشت را با خود برد. البته یتیم بودن سیاست را باید از زاویه دیگری هم دید. از این زاویه که اگر ایشان ننه و بابا بالای سرش بود، هر کسی خود را در آن صاحب نظر نمی دانست.

این علم یتیم یا آن طور که فرنگی ها می گویند orphan science مثل هر رشته دیگری برای خودش دارای اصول و چارچوب است. با توجه به این که من شناخته شده ترین دانشمند علوم سیاسی و روابط بین الملل جهان هستم، چند نکته از مبانی این حوزه را برای شما فهرست می کنم که به کارتان خواهد آمد. چه بخواهید در تاکسی به تحلیل بپردازید. یاد گرفتن این جزوه برایتان حیاتی ست. حکم کتاب گت ردی برای آغاز آموزش زبان را دارد. الفبای پایه و مبنایی را به شما می آموزد، بزرگوار.

ما در این جهان تنها نیستیم: این اصل را از فیلم های علمی تخیلی و طرفداران وجود آدم فضایی ها گرفتیم. آن ها می گویند ما در این جهان تنها نیستیم و دیگرانی هم هستند. ما هم می گوییم ما در این جهان تنها نیستیم و دیگرانی هم هستند. 195 کشور در جهان وجود دارند. بعضی ها زورشان بیشتر است. بعضی کمتر. همه دنبال منافع خودشان هستند.

حساب شده پا روی دم یکدیگر بگذارید: در میان این 195 کشور که 193 تای آن ها عضو سازمان ملل هستند، معمولاً اصل بر این است که بی حساب و کتاب پا روی دم همدیگر نگذارند. چرا؟ چون ما در این جهان تنها نیستیم. طرف مقابل توی گوش تو بزند، تو هم به نقاط بسیار حساس بدنش ضربه می زنی. تو بزنی، او هم صبر نمی کند از تو چک بخورد. با تمام ابزارش حالت را می گیرد، تو هم با تمام ابزارت حالش را می گیری. چون ما در خلاء زندگی نمی کنیم. اینطور نیست که همه را به خط کنیم، از سر کوچه تا ته کوچه چک افسری یکی پس از دیگری توی گوش آن ها بزنیم و هیچ کس ما را نزند، حق مان را هم بدهند.

کو دنبه ات: وقتی می گوییم فارسی شکر است، برای همین چندوجهی بودن آن است. این مثل را می شود بالای ورودی تمام ادارات دولتی در تمام کشور به زبان همان کشورها زد. حتی قابلیت آن را دارد که آن را با تابلوی معروف بنی آدم اعضای یکدیگرند که سردر سازمان ملل زده اند عوضش کنیم. البته این دروغ را سال ها به ما می گفتند تا دوزاری مان افتاد چنین چیزی نیست. عیبی ندارد. گذشته ها گذشته. الان تابلوی این مثل شیرین پارسی را سر در ساختمان سازمان ملل می کوبیم: این همه چریدی، کو دنبه ات! یعنی این همه خرج روی دست ما گذاشتی، زحمت برایت کشیدیم، چریدی، الان پروار شدی یا نه؟! این مثل، مودبانه اصل هزینه فایده است. اقدامی که می خواهیم بکنیم فایده اش به هزینه اش می چربد یا نه؟

مردم می بینند، مردم می شنوند: خدا بیامرزد مک لوهان را. می گفت این جهان خیلی زود تبدیل به دهکده می شود. بفرما. انقدر ارتباطات و ابزار رسانه گسترده است که متاسفانه ملت می بینند و صدالبته بدتر که می شنوند. وقتی هم که بشنوند و ببینند، شروع می کنند به سوال کردن! چه غلط ها! رعیت پدرسوخته را چه به سوال؟!

با سر در چاه نرو: نباید داوطلبانه و از سمت سر به چاه افتاد. چون وقتی با سر توی چاه برویم، اگر سرمان به کف چاه نخورد و نمیریم، بیرون آمدن سخت است. این اصل در سیاست بسیار مهم است. اگر نه که نقطه اتصال پاچه ها دوام نمی آورد. اگر راه چاه را در پیش گرفتی و عده ای مجبور شدند به هر قیمتی کشور را از آن بیرون بکشند، از دست آن ها ناراحت نشو اخوی. مثلاً تا چاه فصل هفت منشور نباشد، شمشیر اسنپ بکی وجود چی؟ بلدی! ندارد.

مردم را دوست داشته باش: ملت مهم است. ملت فقط آن کسانی نیستند که شبیه من و تو هستند. حق نداری ملت را نادیده بگیری. هر کاری خواستی انجام بدهی، منافع و خیر جمعی این جماعت را در نظر بگیر. اگر نه آن ها از دستت ناراحت می شوند. فقط من و تویی که ریش و سبیل داریم (من فقط سبیل دارم) مردم نیستیم.

پایت روی زمین باشد: پرواز به صورت دیفالت روی تنظیمات خلقت آدمی نیست. یعنی ما بدون یک سری ابزار نمی توانیم پرواز کنیم. البته استثنائاتی هم در این حوزه هست که مربوط به پلیس مبارزه با مواد مخدر می شود و از حیطه بنده خارج است. وقتی میخواهی تصمیمی بگیری یا تحلیلی ارائه بدهی، حتماً پایت روی سفتی زمین باشد. روی هوا و بدتر از آن در فضا باشی، ملت اذیت می شود.

هیچ کس الکی به تو حمله نمی کند: تو آدم مهمی هستی ولی هیچ کس روی هوا به تو حمله نمی کند. گاهی دوست داری فکر کنی حمله ها، فحش ها، انتقادها، توهین ها، تمسخرها کنشی بر علیه توست. اما در واقع آن ها واکنشی بر علیه توست. یعنی جایی حرفی زدی، موضعی گرفتی، سخنرانی کردی، چرتی گفتی یک سری خوششان نیامده، برای همین حالت را می گیرند. حالا تو دوست داری اسمش را بگذاری تخریب، لولوسازی، عدم توانایی برای مقابله با نظرات کارشناسی فکت محور. اما در نهایت، همانقدر که تو حق داری حرف بزنی، بقیه هم حق دارند.

باید با سازوکار بین الملل کار کرد: هر کسی ذات استعماری سازوکار بین المللی شکل گرفته پس از جنگ جهانی دوم را کتمان کند، به صورت مصدری خر است. طبیعی ست که یک سری کشور در جنگ دوم بین الملل پیروز شدند و ساختاری را طراحی کردند که قدرت به دست آمده از این پیروزی را برای آن ها نهادینه کند. ممکن است یک روز این نظم از هم بپاشد؟ صدالبته. شاید با جنگ جهانی سوم. چون این رفت و آمد نظم ها معمولاً با جنگ های بزرگ، ویرانگر و پرتلفات همراه بوده. چه زمانی می پاشد؟ اطلاعی نداریم. شما کجای این سازوکار هستی؟ سر جای خودت. بخشی از این سازوکار هستی و عقل می گوید باید با سیاست، تا حد ممکن از مواهب آن استفاده کنی. مثل بخش اعظمی از این 195 تا کشور کوفتی که در جهان وجود دارند. تعداد محدودی از این 195 تا سر شاخ گاو می نشینند. بخواهی منتظر بشینی که این نظم عوض شود بعد دنبه اش به ما هم برسد، شاید اصلاً دنبه اش به ما نرسد.