بررسی ها حاکی از آن است که دلار با ثبت رقم 93 هزار و 200 تومان به سقف یک ماه و نیم اخیر رسیده است. البته نکته قابل توجه اینکه نرخ دلار در معاملات روز گذشته حتی تا 93 هزار و 400 تومان نیز افزایش یافت.

به گزارش دنیای اقتصاد، اما انتشار دو موضوع به طور ناگهانی جهت بازار را تغییر داد. در حقیقت ابزار سیاسی در کنار ابزار اقتصادی به کمک بازار آمدند تا شرایط آن را دگرگون کنند.

به گفته برخی از خبرگزاری ها، مذاکرات میان ایران و آمریکا به شکل غیرمستقیم از هفته آینده آغاز خواهد شد، هرچند که این خبر به طور رسمی اعلام نشده است. پیش از این موضوع، فضای بازار در روزهای اخیر متاثر از نااطمینانی سیاسی و افزایش تقاضا، در فاز صعودی قرار داشت. البته این تنها خبری نبود که جهت انتظارات را تغییر داد. روز گذشته، بانک مرکزی از آغاز پیش فروش سکه خبر داد.

قرار است که سررسید تحویل سکه ها در انتهای چهارماه پایانی سال باشد. کارشناسان معتقدند که سه عامل شامل ریسک های سیاسی، افزایش تقاضا در دوران پسا جنگ و تشدید تحریم ها باعث شده اند که روند قیمت دلار در هفته های اخیر صعودی شود. اما اگر مذاکرات از هفته آینده از سر گرفته شود، اثر آن نیز در بازار منعکس خواهد شد.

همچنین فعال شدن پیش فروش سکه نیز ممکن است برخی نگاه ها را به خود جلب کند، چرا که سکه همواره به عنوان ابزار سرمایه گذاری کم ریسک در میان مردم شناخته می شود. هرچند که به اعتقاد بسیاری، اثر مذاکرات سیاسی در مقایسه با ابزارهای اقتصادی نظیر پیش فروش سکه، بر تغییرات بازار موثرتر خواهد بود.

مهم ترین عامل رشد دلار در سال های اخیر، ریسک های سیاسی بوده است؛ موضوعی که در دو سال گذشته شدت یافته و به یکی از فاکتورهای کلیدی تصمیم گیری در بازار تبدیل شده است. هر خبری مبنی بر بهبود شرایط دیپلماسی، به خصوص بهبود روابط میان ایران و آمریکا، به سرعت منجر به کاهش قیمت دلار در بازار آزاد شده است.

برای نمونه، در 18 فروردین سال جاری دلار در سطح 105 هزار تومان معامله می شد. اما با انتشار خبر مذاکرات، شرایط بازار تغییر کرد و به گونه ای پیش رفت که در 2 اردیبهشت دلار به زیر 80 هزار تومان سقوط کرد؛ رقمی که پایین ترین سطح قیمت دلار در سال جاری محسوب می شود. با این حال، جنگ اخیر که 12 روز به طول انجامید، تغییراتی در وضعیت بازار ایجاد کرد.

در جریان جنگ، نرخ دلار از کانال امن خود خارج شد به سطوح بالای 90 هزار تومان رسید. با پایان جنگ، کمی از سطح قیمت دلار کاسته شد زیرا که تحلیل ها بر آغاز مذاکرات تاکید می کرد، اما در 9 روز اخیر دلار یک سریال صعودی را آغاز کرده است. این موضوع نشان می دهد که بازار هنوز به شدت به اخبار و تحولات سیاسی واکنش نشان می دهد و ریسک های ژئوپلیتیک همچنان نقش اصلی را در تعیین مسیر بازار ایفا می کنند.

روز گذشته، بازار شاهد تفاوت آشکار میان وضعیت معاملات ابتدایی و پایانی روز بود. قیمت دلار در آغاز معاملات حتی به نزدیکی 94 هزار تومان نیز رسید؛ اما در ادامه، خبر سیاسی و خبر اقتصادی منتشرشده باعث شد که قیمت ها کمی تعدیل شده و بازار با احتیاط بیشتری به کار خود ادامه دهد.

بر اساس گزارش خبرگزاری های داخلی و خارجی، مذاکرات ایران و آمریکا از هفته آینده به شکل غیرمستقیم آغاز خواهد شد. اگرچه هنوز هیچ یک از مقامات رسمی این موضوع را تایید نکرده اند، اما خبرنگاران معتبر بین المللی همچون لارنس نورمن از روزنامه وال استریت ژورنال احتمال آغاز مذاکرات را در نیمه دوم ماه اوت (اواخر مرداد) بالا دانسته اند.

اگر این مذاکرات آغاز شوند، نخستین تلاش دیپلماتیک جدی پس از وقفه ای چندماهه به شمار می روند. پیش از شروع تجاوز اسراییل، پنج دور مذاکره غیرمستقیم میان دو کشور انجام شده بود و قرار بود دور ششم نیز آغاز شود که با آغاز جنگ، لغو شد.

کارشناسان معتقدند دور جدید مذاکرات می تواند سیگنالی مثبت به بازار باشد؛ مبنی بر اینکه حل و فصل پرونده هسته ای ایران و کاهش فشار تحریم ها هنوز از طریق دیپلماسی ممکن است. البته همزمان، برخی تحلیلگران بر این باورند که فضای سیاسی کنونی به اندازه گذشته برای دستیابی به توافق مساعد نیست و ممکن است مذاکرات با چالش های جدیدی روبه رو شوند.

علاوه بر اخبار سیاسی، در روز گذشته یک ابزار اقتصادی نیز به کار گرفته شد. مرکز مبادله ایران اعلام کرد که پیش فروش قطعی انواع سکه طلا، ضرب سال های 1386، 1403 و 1404، برای سررسیدهای 30 آذر، 30 دی، 30 بهمن و 28 اسفند 1404 انجام خواهد شد. نکته جالب اینکه حتی متقاضیانی که در مراحل قبلی موفق به خرید سکه شده اند نیز می توانند در این مرحله شرکت کنند.

هدف اصلی این طرح، مهار انتظارات تورمی و کاهش التهاب بازار طلا و ارز است. در سال گذشته نیز بانک مرکزی در مقاطع التهاب بازار، از این ابزار استفاده کرد و تجربه نشان داده که در کوتاه مدت می تواند اثرات قابل توجهی بر انتظارات عمومی بگذارد. هرچند بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این ابزار تنها راهکاری موقتی است و در صورت عدم گشایش سیاسی، تاثیر آن محدود خواهد بود.

بر اساس تحلیل های منتشرشده، در هفته های اخیر سه عامل اصلی موجب افزایش قیمت دلار شده اند؛

ریسک های سیاسی و فضای پساجنگ: وقوع جنگ، فضای سیاسی را تیره تر کرده و احتمال درگیری نظامی یا تشدید تحریم ها را در ذهن فعالان بازار افزایش داده است. همین عامل، انتظارات افزایشی را تقویت کرده است.

افزایش تقاضای ارز برای سفرهای خارجی و زیارتی: آغاز سفرهای زیارتی به عراق، در کنار تعطیلات تابستانی و برنامه ریزی برخی خانواده ها برای سفرهای خارجی، منجر به رشد تقاضای ارز در بازار شده است.

افزایش فشار تحریم ها از سوی آمریکا: اخیرا تحریم های جدیدی اعمال شده اند که به ویژه شبکه نفتی ایران را هدف قرار داده اند. این موضوع به طور مستقیم بر منابع ارزی کشور اثر گذاشته و فشار بر بازار را افزایش داده است. در مجموع، می توان گفت که چشم انداز توافق هسته ای، تقاضای سفر و تحریم های جدید، سه ضلع اصلی مثلث فشار بر بازار ارز هستند.

نکته قابل توجه دیگر، اختلاف قیمت قابل ملاحظه میان بازار آزاد و مرکز مبادله است. قیمت اسکناس دلار در مرکز مبادله ارز، 71 هزار و 881 تومان گزارش شده است. در حالی که دلار در بازار آزاد در حدود 93 هزار تومان معامله می شود. این اختلاف بیش از 21 هزار تومانی، نشان از شکاف عمیق میان نرخ رسمی و نرخ واقعی تقاضای بازار دارد.

به نظر می رسد که در صورت تداوم فضای فعلی و نبود توافق سیاسی، شکاف مزبور می تواند پایدار باقی بماند. انتشار خبر آغاز مذاکرات، حداقل در کوتاه مدت، جهت انتظارات را کمی آرام کرده است. تداوم اخبار مثبت به ثبات بازار ارز کمک خواهد کرد.