از حکم دبیری شورای عالی امنیت ملی با امضای محمود احمدی نژاد تا بازگشت به همان جایگاه با امضای مسعود پزشکیان 20 سال فاصله است.

روزنامه فرهیختگان با اشاره به این موضوع نوشت: سیب دنیای سیاست برای علی لاریجانی، موافقان و منتقدانشان در این سال ها بارهاوبارها چرخیده است، امروز معمای امنیت در دولت را باید کسی حل کند که دیکته نانوشته نیست، کارنامه دارد و قابل قضاوت است؛ اما همچنان می تواند تغییر کند.

منتقدان معمولاً او را با یکی از این دو کاراکتر می شناسند، اصلاح طلبان با لاریجانی صداوسیما که انصافاً در کشیدن ترمز برخی دوم خردادی های رادیکال مؤثر بود و برخی اصول گرایان و انقلابی ها هم با لاریجانی برجام و مؤتلف با روحانی، اما شواهد و قرائن نشان می دهد احتمالاً با نسخه سوم لاریجانی طرفیم که نه لاریجانی یک است و نه دو و هم لاریجانی یک است و هم دو.

بیایید در آغاز کار خوش استقبال باشیم و از فرصت های این انتصاب جدید بگوییم و ویژگی های لاریجانی 3 را که کشور به آن ها احتیاج دارد و باید خود او هم مقوّم آن ها باشد مرور کنیم. نقدها و چالش ها درباره سوابق، ایده ها، افراد و تیم همکار و… بماند برای وقت دیگر که حتماً لازم است.

1- پختگی سیاسی: علی لاریجانی اولین مسئولیتش را در سن و سالی به عهده گرفت که امروز به آن نسل z می گوییم و برای آن همایش آسیب شناسانه برگزار می کنیم. از همان روزهای نخست انقلاب او و هم نسلانش در کشمکش سیاست بوده اند و پخت وپز شده اند. لاریجانی بارها زمین خورده و بلند شده است، هم تجربه رد صلاحیت دارد هم تجربه نقش آفرینی در رد صلاحیت، هم تجربه شکست انتخاباتی دارد هم پیروزی. عمر سیاست ورزی اش مشحون از خاطرات پارادوکسیکال است، همان ها که برای ساخت برنامه چراغ برای او سوت و کف زدند در قم به سویش مهر پرت کردند، از آن طرف همان ها که برای چراغ و کنفرانس برلین فحش کشش کرده بودند، روزی برای ائتلاف و کاندیداتوری جلوی دفترش صف کشیدند. خود لاریجانی هم تغییروتحول زیاد داشته است، روزگاری در نقد مذاکرات روحانی جمله قصار سرود و گفت مروارید غلطان دادیم و آب نبات چوبی گرفتیم و روزگاری شد مؤتلف اصلی روحانی در پروژه برجام. هم تجربه عزل یک باره توسط احمدی نژاد را در کارنامه دارد و هم سابقه کاندیدای ریاست مجلس شدن توسط تیم او را آن هم چند ماه بعد از عزل و…

لاریجانی، موافقان یا منتقدانش می توانند در هرکدام از این قضایا مقداری حق داشته باشند و مقداری تقصیر. قصد این متن اما ارزش گذاری تاریخی آن ماجراها نیست، فقط باید بدانیم او سیاست مدار یک روزه نیست و همه این فراز و فرودها را دیده و ان شاءالله از همه آن ها درس گرفته و حالا یک چهره پخته سیاسی است. چهره ای که می تواند مسیر رد صلاحیت با برچسب مدیر و مدبر نبودن تا دبیری شورای عالی امنیت ملی را یک ساله طی کند.

2- هم تسلط تئوریک، هم توانایی رتوریک: لاریجانی احتمالاً از نسل در آستانه انقراض سیاست مداران ایرانی است که عمق فکری، فلسفی دارد. این تسلط نظری و دقت در مباحث فکری می تواند برای یک سیاست مدار اندوخته ای بسازد که در دشواری ها از آن خرج کند. فهم تئوریک به فرد توان تحلیل می دهد. او فردی است که در فهم مسائل چهارچوب نظری دارد. ما می توانیم به این چهارچوب انتقاد داشته باشیم؛ اما نمی توانیم اصل آن را انکار کنیم. او یک لیبرتارین مسلمان است، یک محافظه کار کلاسیک که نگاه خاصی در فرهنگ و اقتصاد و سیاست دارد. این خصوصیت ها قابل نقد است؛ اما قابل انکار نیست، منتقد و حامی می داند با چه چیزی سروکار دارد. از سوی دیگر او توان ادبیات سازی و رتوریک قابل توجهی دارد. همان حرفی را که می خواهد بزند خوب می زند. ظهور و بروز متفاوت و درخشان لاریجانی در دفاع میهنی 12 روزه شاید به خاطر همین توانمندی اوست. افرادی دیگری هم بودند که در این روزها تریبون پیدا کردند؛ اما کمتر دیده و فهمیده شدند.

3- امکان بازسازی امر ملی از خاستگاه میانه: لاریجانی اقتضائات جنگ 12 روزه و شرایط پس از آن را می شناسد او می داند باید در نرم افزار و سخت افزار، در نظر و و عمل، امنیت را برای همه ایرانیان فراهم آورد؛ هم برای سوژه های چراغ هم برای مهربه دستان قم. او باید بداند و حتماً می داند امروز وقت دعواهای جناحی و سیاسی در داخل نیست. او می داند در عصری هستیم که معنای انقلابی بودن این است که بتوانیم یک نفر دیگر را از قشر خاکستری جامعه به صفوف مبارزان علیه نتانیاهو و ترامپ اضافه کنیم نه آنکه جبهه های داخلی جدید باز کنیم. او می داند پیش برد امر ملی در گسترش لایه میانه و نفی رادیکالیسم است و این جز با تحول آفرینی در ابعاد ایجابی حکمرانی ممکن نیست.

4- تجربه در سیاست خارجی: لاریجانی هم عرصه سیاست را تجربه کرده است، هم مدیر فرهنگ بوده و هم در سیاست خارجی کنشگری داشته. سال ها عضویت در شورای عالی امنیت ملی، حضور در سرنوشت سازترین لحظات مذاکرات هسته ای، تجربه دیپلماسی پارلمانی و… از او یک فرد صاحب تشخیص و باتجربه برای دوران پیچیده مذاکرات و دیپلماسی ساخته است.