هر ناو هواپیمابر به عنوان تاجی جواهرنشان در قدرت دریایی محسوب می شود و نمادی از برتری راهبردی کشورها در حوزه های دریایی بین المللی تلقی می شود.

به گزارش تجارت نیوز، تصویر ارائه شده در این گزارش نشان دهنده توزیع فعلی این ناوگان های استراتژیک در میان هشت کشور جهان است که هرکدام نمایانگر سطوح متفاوتی از قدرت نمایی دریایی و سیاسی برای نفوذ فراملی هستند.

ایالات متحده آمریکا با 11 ناو هواپیمابر، مالک تقریبا 40 درصد از کل ناوگان های هواپیمابر جهان محسوب می شود و برتری قابل توجهی نسبت به سایر کشورها دارد. این ناوگان شامل کلاس های پیشرفته نیمیتز و جرالد آر. فورد است که به تکنولوژی هسته ای مجهز بوده و قابلیت عملیات مداوم بدون نیاز به سوخت رسانی برای دهه ها را دارند. سیستم پرتاب الکترومغناطیسی (EMALS) در کلاس فورد، نشان دهنده پیشرفته ترین فناوری موجود در این حوزه است که امکان پرتاب هواپیما را 25 درصد بیشتر از نسل قبل فراهم می کند.

قدرت ناوگان آمریکایی نه تنها در تعداد بلکه در پیچیدگی تکنولوژیک و قابلیت های عملیاتی نهفته است. هر ناو قادر به حمل بیش از 75 فروند هواپیما و انجام 160 پرواز رزمی در روز است که این آمار در جهان بی نظیر محسوب می شود. این ظرفیت به آمریکا امکان حفظ حضور دائمی در تمامی اقیانوس های جهان و اعمال فشار دیپلماتیک بدون درگیری مستقیم را می دهد.

چین با سه ناو هواپیمابر، دومین قدرت دریایی جهان در این زمینه محسوب می شود. این امر بخشی از استراتژی جامع مدرن سازی نیروی دریایی این کشور است. لیائونینگ و شاندونگ، دو ناو هواپیمابر فعال چین، هر دو بر پایه طراحی کلاس کوزنتسوف شوروی ساخته شده اند ولی فوجیان، سومین ناو که در حال آزمایش دریایی است، نشان دهنده قابلیت های بومی پیشرفته چین در این حوزه است.

فوجیان با وزن 80 هزار تن و مجهز بودن به سیستم کاتاپولت الکترومغناطیسی، بزرگترین و پیشرفته ترین ناو هواپیمابر غیرآمریکایی جهان تلقی می شود. حضور همزمان لیائونینگ و شاندونگ در اقیانوس آرام برای نخستین بار در تاریخ، نشان دهنده گسترش قابل توجه قلمرو عملیاتی چین فراتر از زنجیره جزایر دوم است. این توسعه با نگرانی های امنیتی ژاپن و ایالات متحده همراه بوده و تنش های ژئوپلیتیک منطقه را تشدید کرده است.

بریتانیا با دو ناو هواپیمابر کلاس ملکه الیزابت، بزرگترین کشتی های جنگی تاریخ نیروی دریایی سلطنتی را در اختیار دارد. HMS ملکه الیزابت و HMS شاهزاده ولز، هرکدام قادر به حمل 48 فروند جنگنده F-35B و تشکیل هسته اصلی گروه اعتراضی ناو هواپیمابر بریتانیا هستند. استقرار اخیر HMS شاهزاده ولز در منطقه هند-اقیانوس آرام به مدت هشت ماه، نشان دهنده بازگشت بریتانیا به سیاست قدرت نمایی جهانی است.

هند نیز با دو ناو هواپیمابر INS ویکرامادیتیا و INS ویکرانت، جایگاه مهمی در معادلات دریایی منطقه اقیانوس هند کسب کرده است. ویکرانت به عنوان نخستین ناو هواپیمابر بومی هند با 76 درصد محتوای ساخت داخل کشور، نمادی از خودکفایی تکنولوژیک این کشور تلقی می شود. قابلیت عملیات همزمان دو ناوگان ناو هواپیمابر که در سال 2024 به نمایش درآمد، هند را در جمع معدود کشورهای دارای این ظرفیت قرار داده است.

ایتالیا با ناو هواپیمابر کاوور (Cavour) که در سال 2024 قابلیت عملیات F-35B را کسب کرد، یکی از پیشرفته ترین ناوگان های اروپایی را در اختیار دارد. کاوور با ظرفیت حمل 16 جنگنده و قابلیت های چندمنظوره شامل عملیات آمفیبی، نقش مهمی در استراتژی دفاعی متحد ناتو ایفا می کند. حمل نیروی آمفیبی به مفهوم انتقال نیروهای نظامی از دریا به ساحل از طریق وسایل نقلیه مخصوص است که شامل هواپیماها، شناورها و حتی خودروهای دو زیستی (آمفیبی) می شود و به منظور پیاده سازی نیروها و تجهیزات در مناطق ساحلی به کار می رود.

فرانسه با ناو هواپیمابر شارل دوگل، تنها قدرت دریایی غیرآمریکایی مالک ناو هواپیمابر هسته ای محسوب می شود. این ناو هواپیمابر قادر به حمل 40 فروند هواپیما شامل جنگندههای رافال M است و به عنوان ناو هواپیمابر پرچمدار نیروی دریایی فرانسه در عملیات های بین المللی متعددی از جمله افغانستان، لیبی و سوریه مشارکت داشته است. سیستم کاتاپولت بخاری این ناو هواپیمابر امکان عملیات هواپیماهای آمریکایی نظیر F/A-18 و C-2 Greyhound را نیز فراهم می کند.

روسیه با ناو هواپیمابر ادمیرال کوزنتسوف در وضعیت نامطلوبی قرار دارد؛ چراکه این ناو هواپیمابر از سال 2017 غیرفعال بوده و احتمال اسقاط یا فروش آن به دلیل مشکلات فنی مداوم و هزینه های نگهداری بالا مطرح است. این وضعیت نشان دهنده تنزل قابلیت های قدرت نمایی دریایی روسیه نسبت به دوران شوروی است.

اسپانیا با ناو هواپیمابر خوان کارلوس اول، ترکیبی از قابلیت های ناو هواپیمابر و کشتی حمل نیروی آمفیبی را در اختیار دارد. این ناو هواپیمابر قادر به حمل 12 جنگنده هریر یا F-35 و 18 بالگرد است و نقش مهمی در عملیات های ناتو در دریای مدیترانه ایفا می کند.

ناو هواپیمابر فراتر از ابزارهای نظامی، نماد قدرت ملی و یکی از ابزارهای دیپلماسی است. حضور یک ناو هواپیمابر در آب های بین المللی قادر است تعادل قدرت منطقه ای را تغییر دهد و پیام های سیاسی قدرتمندی به دوست و دشمن ارسال کند. این قابلیت به ویژه در دوران تنش های ژئوپلیتیک اهمیت دوچندان پیدا می کند.

مفهوم نیروی دریایی آب های آبی که به قابلیت عملیات مستقل در اقیانوس های آزاد اشاره دارد، عمدتا با مالکیت ناو هواپیمابر تعریف می شود. تنها هشت کشور جهان این ظرفیت را دارند که نشان دهنده انحصاری بودن این قابلیت راهبردی است. این محدودیت از هزینه های بالای ساخت، نگهداری و عملیات این ناوگان ها ناشی می شود که تنها اقتصادهای قدرتمند قادر به تحمل آن هستند.

قدرت نمایی دریایی در عصر حاضر با چالش های جدیدی مواجه است که شامل سیستم های ضدناوشکن پیشرفته، جنگ سایبری و تهدیدات نامتقارن می شود. با این حال، ناو هواپیمابر همچنان محوری ترین ابزار قدرت نمایی دریایی باقی مانده اند زیرا قابلیت های منحصربه فردی در زمینه کنترل دریا، برتری هوایی و پشتیبانی از عملیات زمینی ارائه می دهند.