به گزارش ایران، افزایش 6.71 درصدی سکته‎ های قلبی و 1.4 درصدی سکته ‎های مغزی با تغییرات اقلیمی در کشور در حالی مطرح می‎شود که هرساله شاهد افزایش دمای هوا هستیم. آتش گرمای مردادماه اکنون به نیمه رسیده است اما هنوز کارشناسان هواشناسی‎ از موج گرما تا پایان هفته خبر می دهند؛ گرمایی که چند روز پیش باعث فوت یک راننده تاکسی اینترنتی شد. او حین سفری از فرودگاه امام خمینی به تهران، بر اثر گرمازدگی دچار مشکل می شود و مسافرش با اورژانس تماس می‎گیرد. نبض راننده به مرور از کار می افتد و حتی تلاش تیم اورژانس و انجام عملیات CPR هم نمی‎تواند راننده را به زندگی باز گرداند، در نهایت گرمای مردادماه جانش را می‎گیرد.

هر چه هوا گرم‎تر شود، سکته‎ های قلبی و مغزی هم بیشتر می ‎شود. هوای گرم در محیط‎های باز باعث تبخیر آب بدن می‎شود و غلظت خون ایجاد می‎کند. با غلیظ شدن این مایع قرمز رنگ بدن، احتمال لخته شدن خون در رگ‎های مغز هم بالا می‎رود. این اتفاق در افراد مسن به چند دلیل بیشتر رخ می‎دهد. دکتر سیامک عبدی، معاون آموزشی گروه داخلی بیماری‎های مغز و اعصاب بیمارستان شریعتی در توضیح این فرآیند می‎گوید: افراد سالمند کمتر احساس تشنگی می‎کنند و کمتر آب می‎نوشند، عروق تنگ‎تری دارند و همین موضوع احتمال سکته را در این گروه بیشتر می‎کند. به طورکلی مرگ و میر سکته ‎های مغزی در ایران بیشتر از کشورهای پیشرفته است. تغییرات اقلیمی ازجمله آلودگی هوا و افزایش دما تأثیر مستقیمی بر ارگان‎های حیاتی مثل قلب و مغز دارند. با قرار گرفتن در چنین شرایط محیطی، آب بدن کاهش پیدا می‎کند و منجر به افت هوشیاری، سرگیجه، کما و سپس مرگ می شود.

افزایش دما می تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق تغییر عوامل خطر بیماری های غیرواگیر، بر سلامت انسان تأثیر بگذارد. دکتر جعفرجندقی، مدیر کل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه بیماری‎های قلبی و عروقی با حدود 17.9 میلیون فوتی در سال، عامل اصلی مرگ و میر در جهان محسوب می‎شود، می‎گوید: این گروه از بیماری‎ها شامل بیماری‎های عروق کرونر قلب و عروق مغزی است که باعث ابتلا و در نتیجه بار مالی چشمگیری در کشورهایی با درآمد کم و متوسط می‎شود. بیش از 4 مورد از 5 مرگ اتفاق افتاده به علت بیماری‎های قلبی و عروقی به انسداد عروق و سکته‎های مغزی مربوط است. یک سوم این مرگ‎های زودرس در افراد زیر 70 سال رخ می‎دهد.

بیماری‎های قلبی و سکته‎های مغزی از علل اصلی ناتوانی در جهان به شمار می‎روند. دکتر جندقی با تأیید این موضوع توضیح می‎دهد: سال 2019 این بیماری‎ها بالاترین رتبه در ایجاد ناتوانی در گروه‎های سنی 50 تا 74 سال و 75سال و بیشتر را کسب کردند. همچنین مرگ و ناتوانی ناشی از این بیماری‎ها منجر به هزینه مالی و بار اجتماعی هنگفتی بویژه در کشورهای با درآمدکم و متوسط می‎شود. جایی که بیش از سه چهارم بیماری های ایسکمیک قلبی و سکته‎های مغزی در آن اتفاق می‎افتد.

تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از بزرگ ترین چالش های جهانی امروزی شناخته می شوند و تأثیر ویژه‎ای بر سلامت انسان دارد. مدیر کل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت در این‎باره می‎گوید: افزایش دما بیماری های غیر واگیر را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار می‎دهد. افزایش دما می تواند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر بروز یا پیشرفت بیماری های غیرواگیر داشته باشد. دمای هوا به عنوان یک عامل خطر می تواند ریسک ابتلا به بیماری های غیرواگیر را افزایش دهد. در هوای گرم، بدن برای خنک شدن تلاش می کند، به این منظور جریان خون در سطح پوست افزایش می‎یابد. این فرآیند سبب بالا رفتن ضربان و فشارکاری قلب بویژه برای افرادی که مشکلات قلبی دارند، می شود. همچنین عرق کردن زیاد در هوای گرم می تواند منجر به کم آبی بدن و کاهش حجم خون شود.

کاهش حجم خون می تواند فشار خون را کاهش دهد، این امر برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی خطرناک است.کم آبی بدن ناشی از گرمای شدید هوا، سیستم قلبی عروقی را تحت فشار می‎گذارد و تعریق بیش از حد هم منجر به عدم تعادل الکترولیت های بدن می شود. او توضیح می دهد: به زبان ساده گرما بر نحوه انقباض و اتساع عروق خونی تأثیر می گذارد. بدن برای خنک شدن عروق خونی را گشاد می کند، اما این گشاد شدن عروق گاهی اوقات می تواند باعث اختلال در عملکرد طبیعی قلب و حمله قلبی و سکته مغزی شود.

به گفته دکتر جندقی، علاوه بر اینکه گرما تأثیر مخربی بر جسم دارد، می‎تواند منجر به مشکلات روانی هم بشود و به عنوان عاملی استرس‎زا در جوامع عمل کند. این موضوع خطر بروز بیماری های قلبی و عروقی را از طریق افزایش استرس روانی، افسردگی و اضطراب بویژه در افرادی که قبلاً در معرض بیماری های قلبی و عروقی بوده اند، افزایش می‎دهد.

سالمندان و کودکان در برابر آثاری که گرما بر بدن ایجاد می‎کند، آسیب پذیرترهستند. دکتر جندقی توضیح می‎دهد: سالمندان معمولاً بیماری زمینه ای دارند و سیستم هموستاز حرارتی حفظ دمای بدن در یک محدوده ثابت در بدن آنها با کندی عمل می کند و به همین دلیل توصیه می‎شود، در اوج گرما در خانه بمانند و از محیط های گرم اجتناب کنند. این توصیه به این دلیل است که بسیاری از سالمندان به دلیل ابتلا به بیماری های زمینه ای داروهایی مانند کنترل فشارخون استفاده می‎کنند و بعضی از این داروها موجب افزایش ادرار می شود. به همین دلیل سالمندان بیشتر در خطر کم آبی قرار دارند. حالا با کم‎ شدن آب بدن، خون غلیظ‎ تر می شود و این گروه از افراد جامعه در معرض سکته ‎های قلبی و مغزی قرار می‎گیرند.

او درباره مطالعات انجام شده بر تأثیر گرمای هوا و افزایش سکته‎های قلبی و مغزی می‎گوید: مطالعه‎ای در بیمارستان آگسبورگ آلمان انجام شده است که نشان می‎دهد، تعداد سکته های مغزی از سال 2013 تا 2020 از ماه مه تا اکتبر با میانگین سنی 71.3 سال در مقایسه با سال های 2006 تا 2012 افزایش یافته است. سایر مطالعات انجام شده نیز همبستگی معناداری بین شاخص استرس گرمایی و مراجعات قلبی عروقی را نشان می‎دهد.

مدیر کل دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت درباره آخرین پیمایش ملی درکشور که روی عوامل خطر بیماری‎های غیرواگیر انجام شده است، می‎گوید: پیمایش سال 1400 در جمعیت بالای 18 سال کشور نشان می‎دهد، سکته‎های قلبی در 50 سال به بالا حدود6.71 درصد افزایش یافته و سکته مغزی هم با افزایش 1.4 درصدی در 60 سال به بالا زنگ خطر را روشن کرده است.

به همین دلیل توصیه می‎شود، برای مقابله با تأثیرات تغییرات اقلیمی بر بیماری های غیر واگیر، اقداماتی مانند آموزش جامعه، ارتقای سواد سلامت و توسعه سیاست های اجتماعی و اقتصادی انجام شود. البته در این زمینه، کاهش گازهای گلخانه ای نیز می تواند در کاهش تأثیرات منفی تغییرات اقلیمی بر بیماری های غیر واگیر مؤثر باشد.