ابراهیم فتاحی در مورد موج گرمای اخیر که در کشور اتفاق افتاده توضیح داد: با توجه به موقعیت جغرافیای ایران رخداد دماهای بالا در نیمه دوم تیر و نیمه اول مرداد، یک رخداد طبیعی تلقی می شود. مقایسه میانگین دمای تیرماه سال جاری با دوره بلند مدت مشابه حاکی از افزایش یک درجه ای دما در ماه جاری است.

به گزارش مهر، وی خاطر نشان کرد: بررسی آماری نشان می دهد که در سال های گذشته بی هنجاری دمایی بیشتر از یک درجه، در میانگین دمای کشور ثبت شده است؛ بنابراین این موج گرما را نمی توانیم یک پدیده نادر قلمداد کنیم.

به گفته این پژوهشگر؛ این افزایش دما می تواند باعث افزایش تابش مضر امواج فرابنفش شود و هموطنان نباید در معرض نور مستقیم آفتاب باشند، مسئله گرمازدگی و افزایش مصرف حامل های انرژی و نیازهای آبی وجود دارد که باید به آن توجه داشت ولی یک موج گرمای غیر عادی نیست.

فتاحی در پاسخ به این سوال که آیا تعداد موج های گرما و شدت آن ها در ایران افزایش داشته است یا خیر؛ گفت: بررسی داده های دیدبانی سازمان هواشناسی کشور نشان می دهد که میانگین دمای کشور در دهه 2020 (2019-2010) حدود 1.2 درجه سلسیوس نسبت به دوره نرمال مرجع تعیین شده از سوی سازمان جهانی هواشناسی (1990-1961) افزایش یافته است. همچنین بررسی داده های دیدبانی 50 سال اخیر نشان می دهد میانگین دمای بیشینه میانگین دمای کمینه و میانگین دما نیز روند افزایشی داشته است.

وی با اشاره به افزایش میانگین دمای هوای ایران به اندازه 4 دهم سلسیوس در هر دهه، تحت تأثیر گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، ادامه داد: موضوع گرمایش جهانی و تغییر اقلیم نه فقط در کشور ما، بلکه در سایر کشورها پیامدهایی داشته که یکی از پیامدهایی آن افزایش رخداد مخاطرات جوی و اقلیمی بوده است. مثلاً رخداد خشکسالی های شدید و فراگیر افزایش رخداد بارش های شدید و سیل آسا افزایش پدیده گرد و خاک و سایر پدیده های حدی جوی را به دنبال داشته است. بنابراین فراوانی و گسترش امواج گرمایی در ایران و منطقه طی سال های اخیر افزایش یافته است.

معاون پژوهش و فناوری پژوهشکده هواشناسی و علوم جو در پاسخ به این سوال که آیا مخاطرات هواشناسی در ایران بیشتر به خاطر تغییر اقلیم ایجاد شده یا مسائل مدیریتی و سیاست گذاری ها منجر به این وقایع شده است؟ گفت: تغییر اقلیم یک رخداد جهانی است و به دنبال آن افزایش پدیده های حدی جوی نیز افزایش یافته است. برای مثال در سال های اخیر تعداد دفعاتی که ما در کشور سیل را تجربه کردیم، نسبت به سال های گذشته افزایش داشته است. در یکی دو دهه اخیر رخداد خشکسالی های شدید در کشور ما و خاور میانه افزایش داشته است.

وی ادامه داد: بخشی از این موضوعات به تغییر اقلیم برمی گردد؛ ولی در عین حال سازگاری با تغییر اقلیم بر درک بهتر و مناسب تر از تأثیرات تغییر اقلیم و اتخاذ تصمیمات آگاهانه در انجام اقدامات برای سازگاری با این پدیده استوار است.

به گفته این پژوهشگر؛ هدف سازگاری با تغییر اقلیم، افزایش برگشت پذیری و تاب آوری و تهیه سناریوهای اقلیمی با عدم قطعیت بالا است. واکنش به چالش های ناشی از اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب و انرژی و غیره نیازمند اتخاذ استراتژی های سازگاری در سطوح منطقه ای، ملی و محلی است.

فتاحی در مورد این که آیا گرم تر شدن دمای ایران، نسبت به میانگین جهانی سریع تر است یا هماهنگ با سایر کشورها این گرم شدن پیش رفته است؟ توضیح داد: میزان افزایش دما در همه جای دنیا یکسان نیست؛ متأسفانه روند گرم تر شدن دمای هوا در کشور ما دو برابر آهنگ افزایش جهانی است و بیانگر گرمایش محیط و تغییر اقلیم کشور با سرعت بیش از میانگین جهانی است.

این متخصص اقلیم شناسی درباره شهرهای حساس تر ایران نسبت به تغییرات اقلیمی گفت: به طور کلی چشم انداز دما در سراسر کشور روند افزایشی را نشان می دهد. به دلیل افزایش به نسبت زیاد دما میزان تبخیر نیز افزایش می یابد و هر گونه افزایش بارشی اثری بر تأمین نیاز آبی محیط طبیعی نداشته و خشکسالی های آینده بر اساس شاخص های خشکسالی بارش و دما-پایه افزایش خواهند یافت؛ بنابراین تمامی نقاط کشور تحت تأثیر پیامدهای تغییر اقلیم قرار دارند.

فتاحی در مورد تغییر الگوهای بارش در کشور گفت: مدل های اقلیمی نشان می دهد تغییر در زمان بارش ها و شدت بارش و نوع بارش تحت تأثیر تغییر اقلیم قرار گرفته است. همچنین تغییر فصل بارش نیز ناشی از همین موضوع است که بدین معناست که بارش ها به طور نامتوازن تری در طول زمان توزیع می شوند که می تواند سبب دوره های طولانی خشکسالی با بارش های شدید متناوب شوند و یا خشکسالی و سیل به طور پیوسته رخ دهند.

این پژوهشگر در مورد استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل بیگ دیتا برای پیش بینی های هواشناسی گفت: در پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو برای پیش بینی کمیت های هواشناسی مدل های پیش بینی عددی وضع هوا اجرا می شود و به منظور پس پردازش برونداد مدل ها و ارتقا پیش بینی ها از هوش مصنوعی استفاده می شود.

این اقلیم شناس در پاسخ به این سوال که چقدر داده های هواشناسی که در سراسر کشور جمع آوری می شوند، قابل اتکا هستند؟ و آیا مشکل کمبود داده و یا کیفیت پایین داده هواشناسی در کشور وجود دارد یا خیر؟ گفت: کشور ما از نظر مساحت کشوری پهناور با تنوع اقلیمی است. تراکم شبکه دیدبانی کشور با استانداردهای سازمان جهانی هواشناسی و در مقایسه با کشورهای اروپایی، فاصله دارد. طبیعی است که هرچقدر تعداد ایستگاه ها در کشور بیشتر باشد و شبکه دیدبانی متراکم تری داشته باشیم، می تواند در ارتقای پایش و پیش بینی ها کمک کند.

معاون پژوهشی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو در مورد این که چقدر پژوهش های این حوزه در تصمیم سازی ها و سیاست گذاری ها استفاده می شوند؛ توضیح داد: موضوع تغییر اقلیم و اثرات و پیامدهای آن بسیار حائز اهمیت است. بنابراین تدوین قانون افزایش تاب آوری و سازگاری با تغییر اقلیم در برنامه های توسعه ملی و منطقه ای و ظرفیت های اقلیمی منطقه باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین مدیریت تغییر اقلیم از طریق تدوین برنامه ها برای تبدیل چالش ها و تهدیدات به فرصت ضرورت دارد.

این متخصص اقلیم شناس در پاسخ به سوالی در مورد پیش بینی آینده اقلیمی ایران گفت: به طور کلی رفتار بارش در دهه های آینده کاهشی است. اغلب مدل ها بیشترین کاهش بارش را در نیمه غربی و مرکز کشور شبیه سازی کرده اند. سهم بارش برف از مجموع بارش سالانه کشور کاهش یافته که می تواند موجب عدم تغذیه مناسب منابع آب های زیرزمینی مناطق کوهستانی شود.

وی ادامه داد: با توجه به کاهش بارش، افزایش دما و افزایش تبخیر، سهم سطح مناطق با اقلیم خشک افزایش و سهم مناطق نیمه مرطوب و مرطوب کاهش می یابد. با کاهش بارش، گستره پهنه های اقلیم خشک حتی تا مناطق شهری گسترش می یابد. همچنین فراوانی رخداد توفان های گردوخاک افزایش یافته و باعث آلودگی هوا در مناطق شهری می شود.

فتاحی با تاکید بر این که علی رغم چالش ها و پیامدهای زیان بار تغییر اقلیم در کشور، می توان با مدیریت صحیح آن را از چالش به یک فرصت در جهت رشد اقتصادی و افزایش تعاملات بین المللی تبدیل کرد، ادامه داد: برای نمونه با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور و تعداد روزهای آفتابی، تبدیل ایران به قطب بین المللی تولید انرژی پاک با استفاده از منابع عظیم انرژی خورشیدی در مناطق مرکزی و جنوبی کشور و جایگزینی انرژی های باد و به ویژه انرژی خورشیدی که سبب می شود سوخت های فسیلی برای مصارفی غیر از تولید انرژی (مانند صنعت پتروشیمی و …) برای نسل های آینده ذخیره شود.