با پایان سال تحصیلی، یکی از نگرانی های دانش آموزان و خانواده ها در دوره متوسطه موضوع هدایت تحصیلی، انتخاب رشته و آمادگی برای امتحانات نهایی و کنکور است. نگرانی از کسب نمرات ضعیف یا عدم کسب رتبه مناسب در کنکور از یک طرف، نبود بازار کار برای بسیاری از رشته های دانشگاهی هم مزید بر علت شده است تا خانواده ها و مخصوصاً دانش آموزان برای سال های آخر تحصیلات خود در مدارس نگرانی های زیادی داشته باشند.

به گزارش مهر، ظرفیت کم بسیاری از رشته های خیلی خوب دانشگاهی همچون رشته پزشکی موجب شده است تا بسیاری از خانواده ها به فکر این باشند که فرزند خود را برای تحصیلات تکمیلی به خارج از کشور بفرستند.

اگر سختی های مهاجرت علمی و شرایط اجتماعی اقامت های دانشجویی و دوری از خانواده را در نظر نگیریم؛ متأسفانه بسیاری از این دانشگاه ها حتی از نظر علمی هم وضعیت مطلوبی ندارند و مدرک این دانشگاه ها در ایران و بسیاری از کشورهای جهان معتبر نیست.

در نتیجه جوانی که با هزاران امید و با انگیزه های فراوان برای دکتر شدن به خارج از کشور مهاجرت تحصیلی می کند؛ هیچ گاه قادر به ارائه خدمات پزشکی در کشورش هم نخواهد بود و در صورتی که مدرکش را هم بگیرد برای طبابت با مشکل مواجه می شود.

در همین خصوص میزگردی با عنوان کنکور و تبعات مهاجرت تحصیلی و با حضور محمد محمدی مسعودی مدیر سابق اعزام و بورس دانشجویان وزارت علوم و حمید اکبری مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت برگزار شد تا این مساله بررسی شود که چرا جوان ایرانی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور مهاجرت می کند و محاسن و معایب این پدیده چیست؟

محمد محمدی مسعودی مدیر سابق اعزام و بورس دانشجویان وزارت علوم در این گفت وگو اظهار کرد: 114 هزار نفر در رشته های علوم پایه متقاضی هستند در حالی که سال گذشته 145 هزار نفر متقاضی این رشته ها بودند.

وی با اشاره به اینکه رشته های علوم تجربی شاهد باندبازی و فضای فسادزا است؛ گفت: ظرفیت پایین دانشگاه ها موجب این باند بازی و فضای مفسده آور شده است که یکی از راه های مقابله با این فساد، افزایش ظرفیت رشته های علوم تجربی خصوصاً رشته های پرتقاضا همچون پزشکی است.

حمید اکبری مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به فشار خانواده ها و مدارس برای قبول شدن دانش آموز در رشته پزشکی گفت: نیمی از داوطلبان می خواهند وارد رشته پزشکی شوند در حالی که ظرفیت این رشته پایین است. این اتفاق موجب سرخوردگی بسیاری از داوطلبان کنکور می شود. هدایت تحصیلی نامناسب و زیرساخت فرهنگی نامطلوب موجب این تقاضای کاذب می شود. ما در رشته های علوم انسانی بیشتر نیازمند نیروی نخبه هستیم. در رشته های علوم پایه و رشته های مهندسی هم در حال حاضر با کمبود نیرو و کاهش استقبال متقاضیان مواجه هستیم.

مشاور معاون وزیر بهداشت افزود: اگر ظرفیت رشته های پزشکی را به صورت غیر واقعی افزایش دهیم متقاضیان سایر رشته ها کم می شود. رشته های دیگر هم رشته های ضروری برای رشد و توسعه کشور هستند. ما نباید به این التهاب و تقاضای کاذب دامن بزنیم و این خواسته ها برای ورود به رشته پزشکی را بیشتر کنیم.

مدیر سابق اعزام دانشجویان وزارت علوم در ادامه برنامه با اشاره به فعالیت آموزشگاه ها و مؤسسات غیر مجاز اعزام دانشجویان گفت: حدود 30 هزار دانش آموز در ترکیه و 9 هزار دانشجو در ترکیه داریم.

مسعودی با اشاره به اینکه وزارت علوم برخی از دانشگاه ها را به عنوان دانشگاه های مجاز اعلام می کند؛ گفت: 75 درصد دانشجویان خارج از کشور در دانشگاه های غیر مجاز تحصیل می کنند. عمده این جوانان کسانی هستند که نتوانستند در کنکور در رشته مطلوب خود قبول شوند. این جوانان با چشم گریان از کشور می روند. من این مهاجرت تحصیلی را نوعی مهاجرت اجباری می دانم.

وی با اشاره به تحصیل دانشجویان در دانشگاه های غیرمجاز گفت: از نظر وزارت علوم و وزارت بهداشت مدرک تحصیلی این افراد معتبر نیست لذا کشورمان به طور کلی حضور و استفاده علمی از این جوانان را از دست می دهد. در حالی که والدین بسیاری از این جوانان سرمایه های زندگی خود را برای تحصیل فرزندشان هزینه می کنند؛ این فرزندان نمی توانند در بازگشت به کشور حضور مفیدی داشته باشند.

مسعودی با بیان اینکه والدین بسیاری از خانواده ها در مسیر تحصیل دانش آموزان از ادامه حمایت های مالی فرزندشان باز می مانند گفت: این جوانان در بسیاری از موارد در کشورهای خارجی ناچار به انجام اقدامات خلاف قانون می شوند تا بتوانند شهریه دانشگاه خود را بپردازند یا چه بسیار جوانانی که به دلیل مشکلات مهاجرت خودکشی کردند.

اکبری مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه به راحتی نمی توان ظرفیت دانشگاه ها و رشته پزشکی را افزایش داد گفت: تعداد دانشجویان رشته پزشکی در حال حاضر هم نسبت به چهار سال قبل دو برابر شده و به 16 هزار نفر رسیده است اما ما با کمبود استاد دانشگاه و کمبود بودجه مواجهیم. بودجه کمی داریم و نمی توانیم به راحتی ظرفیت ایجاد کنیم.

اگر در منطقه ای پزشکی وجود ندارد به این خاطر است که تأسیس مطب یا بیمارستان خصوصی برای پزشک به صرفه نیست زیرا در یک منطقه محروم یا کمتر برخوردار کسی پول ویزیت به دکتر نمی دهد.

مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت افزود: به فرض که بودجه کافی برای افزایش دانشگاه ها را داشته باشیم یا بودجه ساخت بیمارستان هم داشته باشیم؛ در نهایت نیازمند تعداد بیماران هستیم که توجیهی برای افزایش ظرفیت رشته های پزشکی باشد. یعنی به طور کلی به میزان کافی بیمار و بیمارستان نداریم که افزایش ظرفیت رشته های پزشکی به صلاح باشد.

وی با اشاره به اینکه تاکنون 220 هزار نفر در کل تاریخ پزشکی ایران، شماره نظام پزشکی دریافت کردند؛ گفت: در حال حاضر 75 هزار دانشجوی رشته پزشکی داریم. پزشکان ما به تعداد کافی هستند و اگر هم در منطقه ای پزشکی وجود ندارد به این خاطر است که تأسیس مطب یا بیمارستان خصوصی برای پزشک به صرفه نیست زیرا در یک منطقه محروم یا کمتر برخوردار کسی پول ویزیت به دکتر نمی دهد.

مشاور معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: ما در حال حاضر محل تولید پزشک برای کشورهای دیگر شده ایم. ما در منطقه محروم نیاز به پزشک داریم اما به دلیل اینکه نمی توانیم به او پول بدهیم که در مناطق محروم کار کند به کشورهای دیگر می رود.

مسعودی مسئول سابق اعزام دانشجو با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس زنگ خطر مهاجرت تحصیلی دانش آموزان را درک نکردند گفت: در حال حاضر مهاجرت دانشجویان به نوعی دور زدن کنکور است و بسیاری از این جوانان امیدوار هستند پس از اتمام تحصیل با تغییر قوانین مرتبط، بتوانند در ایران طبابت کنند. هنوز بحث مهاجرت، مسئله کشور نشده است. وقتی تبدیل به مسئله شد؛ خانواده این جوانان به کشور فشار می آورند که مدرک فرزندانشان تأیید شود. پس راهکار نخست حل مسأله مهاجرت دانشجویان، مسئله شدن این موضوع در میان مسئولان کشور است.

وی راهکار دوم حل مسأله مهاجرت دانشجویان را تغییر ذائقه متقاضیان داوطلب کنکور دانست و گفت: افزایش اشتغال به کار برای فارغ التحصیلان رشته های دیگر می تواند به تغییر ذائقه جوانان منجر شود. وقتی فارغ التحصیلان رشته های دیگر در سازمان های مرتبط بورسیه شوند جوانان بیشتری به رشته های غیر پزشکی متمایل می گردند.

مسعودی راهکار سوم حل مسأله مهاجرت را افزایش قدرت انتخاب داوطلبان کنکور در زمان انتخاب رشته عنوان کرد و گفت: در حال حاضر اگر متقاضی کنکور نتواند در رشته پزشکی تحصیل کند رشته های کمتری برای وی مجاز است؛ در حالی که بسیاری از این متقاضیان به سوالات ریاضی و زبان و عمومی هم خوب پاسخ می دهند و می توانند در رشته های تاپ مهندسی در دانشگاه تحصیل کنند.

وی در خصوص راهکار دیگر حل مسأله کنکور گفت: متأسفانه تعداد دانشگاه ها و بیمارستان های محل تحصیل دانشجویان پزشکی کم است. ما می توانیم این تعداد را بیشتر کنیم. همچنین می توانیم در بیمارستان های خصوصی دانشجویان پزشکی را وارد کنیم.

مسعودی با اشاره به عدم وجود بیمارستان کافی در محله های کم برخوردار و محله های محروم گفت: می توانیم به کمک ظرفیت های مردمی و حضور تشکل ها در محلات کم برخوردار اقدام به ساخت بیمارستان و مراکز درمانی نمود.

مدیر سابق اعزام و بورس دانشجویان وزارت علوم خاطر نشان کرد: به جای حل علل اصلی، دولت و دستگاه های حکمرانی کشور تنها به مطالبات مردمی که به سطح نامطلوبی رسیده واکنش نشان می دهند و در حال حاضر به مسئله مهاجرت دانشجویان ورود نمی کنند و وقتی همین مسئله موجب اعتراض مردمی می شود ورود عجولانه خواهند داشت.

اکبری مشاور معاون وزیر بهداشت هم گفت: وزارت بهداشت از ظرفیت های گوناگون خود برای افزایش ظرفیت های پزشکی استفاده نموده است. ما تلاش کردیم تا حضور سرمایه دار و بخش خصوصی در توسعه ظرفیت های پزشکی بیشتر شود اما با مشکلاتی مواجه شدیم. عوامل مداخله کننده غیرکارشناسی زیادی مانع از این مسأله می شوند. به عنوان مثال دانشگاه آزاد اقدام به افزایش شهریه رشته های پزشکی کرد که با اعتراض دانشجویان مواجه شد.