این روزها فصل انتخاب رشته دانش آموزان برای ورود به مقطع متوسطه دوم است و دانش آموزان با انتخاب رشته، مسیر امروز خود تا دانشگاه و حتی پس از آن را تعیین می کنند.

به گزارش ایران، با توجه به اهمیت انتخاب رشته، این کار نباید بدون مشاوره و راهنمایی انجام شود. به همین دلیل مدیرکل دفتر آموزش دوره اول متوسطه آموزش و پرورش از برنامه ریزی طولانی مدت برای فرهنگ سازی در انتخاب رشته دانش آموزان می گوید.

حمید یزدانی درباره اقدامات انجام شده برای هدایت تحصیلی می گوید: در ابتدا این معلم ها هستند که با استعداد و توانمندی دانش آموزان آشنا می شوند. به همین دلیل باید معلمان در دروس مختلف به مشاوران مدرسه کمک کنند تا دانش آموز انتخاب رشته بهتر و آگاهانه تری داشته باشد.

وقتی به مشاور زمان نمی دهیم تا در کلاس درس حاضر شود و با دانش آموزان ارتباط بگیرد یقیناً نمی تواند شناختی نسبت به توانمندی آن ها داشته باشد و نیم رخ روانی آن ها را بشناسد. برای همین می توان از معلم ها کمک خواست تا آن ها به مشاوران و خانواده ها بگویند که فرزندشان در چه زمینه هایی بهتر است و در کدام رشته تحصیلی موفق می شود.

با توجه به زمانی که معلم ها دارند باید این همکاری میان معلم و مشاور در طول سال انجام شود، مدیرکل دفتر آموزش دوره اول متوسطه آموزش و پرورش در این باره توضیح می دهد: معلم باید به مشاور بگوید اگر دانش آموزی استدلال و توانایی خوبی در حد حل مسائل ریاضی دارد بهتر است در چه رشته ای ادامه تحصیل دهد.

معلم می تواند این همراهی را با مشاور و خانواده دانش آموزان، متناسب با توانایی آن ها داشته باشد. اینکه یک دانش آموز در درس ریاضی ضعیف است چه لزومی دارد به رشته ای برود که به او فشار وارد می شود، ولی اگر در یکی از پودمان های فنی و حرفه ای خوب عمل می کند یقیناً آن رشته در فنی و حرفه ای متناسب با روحیه و توانایی اوست.

او با اشاره به برگزاری دوره های آموزشی برای معلم ها می گوید: دوره آموزشی با عنوان ارتقای شایستگی معلم ها در استعدادیابی و هدایت تحصیلی دانش آموزان برگزار کردیم تا معلم ها بتوانند اطلاعات لازم و درست از شخصیت و توانمندی دانش آموزان خود را به مشاوران و خانواده هایشان بدهند.

یزدانی در پاسخ به این پرسش که تاکنون چه تعداد از معلم های متوسطه اول برای ارتقای شایستگی در کلاس های استعدادیابی و هدایت تحصیلی آموزش دیده اند، می گوید: ما یک دبیرخانه برای آموزش معلم ها در استان فارس داریم که دوره های آموزشی خیلی خوبی برگزار می کند. این دوره ها به نام ارتقای شایستگی معلم ها در استعدادیابی و هدایت تحصیلی دانش آموزان به شکل حضوری و مجازی برای 127 هزار معلم اجرایی شد.

او همچنین در پاسخ به این پرسش که در انتخاب رشته ای که دانش آموز انجام می دهد آیا امکان تشخیص انتخاب رشته اجباری، اختیاری یا بر اساس آگاهی وجود دارد؟ می گوید: تشخیص این موضوع بر اساس حدس و گمان است و تا کنون هیچ پژوهشی روی آن انجام نشده است. ولی برخی نتایج حاکی از آن است که بسیاری از خانواده ها به استعداد و توانایی فرزند خود پی نبرده اند و بر اساس اینکه رشته های مرتبط با تجربی در آمد خوبی دارد فرزندان خود را تشویق می کنند که رشته تجربی را انتخاب کنند، این یعنی انتخاب رشته آگاهانه انجام نشده است.

یزدانی در توضیح اینکه بسیاری از دانش آموزان وقتی وارد رشته فنی و حرفه ای می شوند، تفاوت رشته ها را نمی ‎دانند، می گوید: ما در شاخه فنی و حرفه ای حدود 41 رشته و در شاخه کار دانش 160 رشته داریم.

ولی دانش آموزان ما فرق بین مکانیک خودرو و صنایع فلزی تأسیسات را تشخیص نمی دهند. این نشانه آگاهی پایین دانش آموزان و خانواده هاست. برای حل آن در این چند سال تلاش کرده ایم اما اتفاق خاصی نیفتاد. به هر حال امیدواریم دوره هایی که برای معلم ها و خانواده ها می گذاریم نتیجه دهد. مثلاً یک سری فیلم با عنوان سررشته تولید کرده ایم تا به انتخاب رشته دانش آموزان کمک کند. به عنوان مثال برای شغل فیزیوتراپی در یک فیلم توضیح داده ایم، دانش آموزان باید چه رشته و شاخه ای انتخاب کنند تا به این شغل برسند. نزدیک صد رشته در فیلم های سررشته تدوین شده که در سایت آموزش و پرورش قابل دسترسی است.

99 درصد تغییر رشته ها در پایه دهم انجام می شود. مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری معتقد است دانش آموزها بعد از انتخاب رشته و بعد از مدتی ممکن است نسبت به رشته خود مردد شوند. ابراهیم رفیعی درباره بیشترین آمار تغییر رشته دانش آموزها به ایران می گوید: دانش آموزها بعد از آن که در پایه نهم هدایت تحصیلی خود را انجام می دهند، بر اساس میل خود یا نمره هایی که کسب کرده اند در رشته مورد نظر ثبت نام می کنند. اما بعد از گذشت مدتی وقتی متوجه می شوند به رشته ای که انتخاب کرده اند، علاقه ندارند درخواست تغییر رشته می دهند. کل پایه دهم نزدیک به 580 هزار دانش آموز دارد که در سال گذشته 17 هزار و 614 نفر از پایه دهم تغییر رشته داده اند.

او در پاسخ به این پرسش که دانش آموزها بیشتر در چه شاخه هایی تغییر رشته داشته اند، می گوید: در تغییر رشته، دانش آموزها از همه رشته ها به رشته های دیگر جابه جا می شوند؛ مثلاً ممکن است از چهار رشته نظری ریاضی، علوم انسانی، تجربی و معارف در داخل نظری جابه جا شوند ولی عددها کم و زیاد هستند. البته دانش آموزهای زیادی هم از شاخه نظری به کاردانش و فنی و حرفه ای تغییر رشته می دهند. به عنوان مثال تعداد هزار و 547 نفر از رشته علوم تجربی به رشته فنی و حرفه ای و تعداد 788 نفر هم از رشته علوم تجربی به رشته کاردانش رفته اند که مجموع کل آن ها دو هزار و 335 نفر می شود.

مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری درباره آمار تغییر رشته دانش آموزها در رشته علوم انسانی می گوید: بیشترین تغییر رشته مربوط به علوم انسانی است. تعداد سه هزار و 796 نفر از علوم انسانی به فنی و حرفه ای و کاردانش تغییر رشته داده اند که از کل این آمار هزار و 480 نفر به فنی و حرفه ای و 2 هزار و 300 نفر به کاردانش رفته اند.

همچنین هزار و 777 نفر از رشته ریاضی به فنی و حرفه ای و کاردانش تغییر مسیر داده اند. بنابراین 7 هزار و 908 نفر از شاخه نظری به شاخه فنی و حرفه ای و کاردانش تغییر رشته داده اند.

طبق پژوهش های انجام شده از رشته کاردانش و فنی و حرفه ای هم تعداد قابل توجهی از دانش آموزان به شاخه های نظری رفته اند. رفیعی در این باره توضیح می دهد: از فنی و حرفه ای 2 هزار و 484 نفر و از کاردانش 2 هزار و 507 نفر به شاخه نظری رفته اند. در کل نزدیک به 6 هزار نفر از فنی و حرفه ای و کاردانش به شاخه نظری تغییر رشته داده اند.

در داخل رشته های کاردانش و فنی و حرفه ای هم جابه جایی زیادی رخ داده است. مثلاً ممکن است یک نفر از رشته حسابداری به رشته صنایع چوب برود. به همین دلیل نزدیک به هزار و 384 نفر در شاخه کاردانش و در فنی و حرفه ای هم نزدیک به هزار و 15 نفر تغییر رشته داده اند. البته دانش آموزانی که از فنی و حرفه ای و کاردانش تغییر رشته داده اند بیشتر به رشته علوم انسانی رفته اند، ولی بیشتر تغییر رشته فنی وحرفه ای و کاردانش درونی است.