با وجود اظهارات مقامات صنفی مبنی بر شفاف بودن روند واردات و توزیع برنج خارجی، آمارها و تجربه بازار از افزایش چشمگیر و بی سابقه قیمت برنج ایرانی و خارجی حکایت دارد. این در حالی است که اختلافات آماری و نبود نظارت کافی، همچنان سرنوشت میلیون ها تن برنج وارداتی را در هاله ای از ابهام قرار داده است.

به گزارش مهر، امسال قیمت برنج افزایش زیادی داشت. با وجود فراوانی این محصول پرمصرف به ویژه وفور برنج ایرانی، افزایش قیمت در این بازار منطقی نیست.

هنوز موضوع انحصار و قیمت بالای برنج ایرانی حل نشده که مسئله گم شدن یک میلیون تن برنج خارجی مطرح شده است.

نایب رییس شورای مرکزی مجمع ملی کشاورزی ایران در برنامه ای تلویزیونی گفت، سرنوشت یک میلیون تن برنج اضافه ای که سال 1401 وارد شد، هنوز مشخص نشده است. بهزاد محمودی اظهار کرد، سال 1402 و 1403 هم به اندازه نیاز سالانه، برنج وارد شد. در نتیجه مشخص نیست آن یک میلیون تن برنج خارجی که سال 1401 مازاد نیاز داخل وارد شده بود آیا از کشور خارج شده است؟

به این ترتیب توپ از زمین برنج ایرانی و انحصار آن و نیز قیمت بالا به زمین برنج خارجی و گم شدن بخشی از واردات و نیز قاچاق آن پاس داده شد.کارشناسان بازار عنوان می کنند یک میلیون تن برنج، بار 50 کشتی می شود. حال چگونه این حجم بار می تواند ناپدید شود؟

کریم اخوان اکبری، رییس انجمن واردکنندگان برنج در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: یک میلیون برنج عدد بزرگی است و گم شدن این حجم بار مفهومی ندارد.وی اظهار کرد: واردات کالا از زمان ثبت سفارش تا ترخیص از گمرک و توزیع در شبکه فروش، شفاف و مشخص است.

این مسئول صنفی ادامه داد: تخصیص ارز به برنج وارداتی از دولت یازدهم تغییر کرده و پس از ثبت سفارش و ورود کالا به گمرکات کشور این ارز تخصیص داده می شود.

این مسئول صنفی در توضیح بیشتر عنوان کرد: نخست ثبت سفارش کالا انجام شده و سپس محموله از کشور مبدا به گمرکات ایران بارگیری می شود. پس از ورود به گمرک، اسناد به بانک مرکزی ارائه و به اصطلاح معمول بار اظهار می شود. به این ترتیب مجوز ترخیص صادر و محموله در سامانه جامع توسعه تجارت، سامانه جامع انبارها و… ثبت می گردد. این روند مشخص می کند هر کامیون بار برای کدام شهر بارگیری و حمل شده است.
اخوان اکبری با اشاره به رفع تعهد ارزی در واردات برنج خارجی و عدم گم شدن محموله ها، اضافه کرد: پس از ارائه مدارک به بانک مرکزی نیز 8 تا 10 ماه زمان می برد تا ارز آن تخصیص داده شود. بنابراین تا زمان تخصیص ارز حتی ممکن است بارها به فروش رسیده باشد.

سال 1401 بود که قیمت برنج ایرانی افزایش زیادی داشت و بیش از 60 درصد از تولیدات داخلی به فروش نرسید. در این مقطع زمانی برای ایجاد تعادل در بازار، واردات انجام شد.
ایران سالانه حدود یک میلیون تن برنج وارد می کند. سال 1401 با ورود شرکت بازرگانی دولتی به موضوع واردات برنج برای ذخایر استراتژیک این عدد به حدود یک میلیون و 600 هزار تن رسید. این میزان بیش از نیاز بازار بود.
بر اساس گزارش ها، حدود یک میلیون و 200 هزار تن برنج توسط بخش خصوصی و حدود 400 هزار تن نیز از سوی شرکت بازرگانی دولتی وارد شد.این امر منجر به اعمال محدودیت در سال های 1402 و 1403 شد.

اگر نگاهی به قیمت برنج ایرانی و خارجی طی این دو سال داشته باشیم، هر کیلو گرم برنج ایرانی در بازه زمانی شهریور 1402 بین 95 تا 123 هزار تومان و نوع خارجی حدود 40 هزار تومان بود.

در نیمه نخست سال 1403 قیمت برنج ایرانی نه تنها افزایش نداشت که در مقاطعی هم کاهش یافت. به عنوان مثال، در شهریور 1403 هر کیلو گرم برنج هاشمی حدود 115 هزار تومان شد. اما این رویه در نیمه دوم سال 1403 تغییر کرد و آذر ماه، هر کیلو گرم برنج هاشمی 125 هزار تومان و این عدد در اسفند همان سال به 185 هزار تومان رسید. در ادامه این عدد در تیر ماه امسال از 330 هزار تومان هم گذشت؛ به طوری که دولت ناگزیر به ورود شد.

بر اساس سنت هر ساله در بازه زمانی اول مرداد با شروع برداشت برنج ایرانی تا پایان آبان و پایان فصل برداشت، واردات برنج ممنوع است. امسال به دلیل شرایط خاص و جنگ تحمیلی 12 روزه رژیم صهیونی علیه ایران، این ممنوعیت اعمال نشد. اما برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دنبال تجدیدنظر در این خصوص هستند.

حال باید دید دولت در این پاس کاری توپ از زمین برنج ایرانی به زمین برنج خارجی و برعکس با چه اهرمی قرار است بازار برنج را مدیریت کند. آیا ترمز افزایش قیمت این کالای مصرفی کشیده می شود؟