در هفته های اخیر، استان البرز با موج گسترده ای از قطعی آب، کاهش فشار شبکه و اختلال در دسترسی به آب شرب روبه رو بوده است؛ معضلی که از محله های پرتراکم کرج تا شهر های اقماری مانند فردیس، نظرآباد، ساوجبلاغ و حتی مناطقی از طالقان را درگیر کرده و نارضایتی عمومی را به دنبال داشته است.

به گزارش تسنیم، متولیان، علت اصلی این وضعیت را کاهش شدید بارندگی، افت سطح منابع زیرزمینی، کاهش ذخیره سد طالقان و افزایش کم سابقه مصرف آب در روز های گرم تابستان اعلام کرده اند. مدیرعامل آبفای البرز اعلام کرده که امسال با بیشترین افت منابع در یک دهه اخیر روبه رو هستیم. ذخایر سد طالقان حدود 30 درصد کمتر از سال گذشته بوده و مصرف در برخی مناطق تا 15 درصد افزایش یافته است.

اما این بحران فقط به حوزه آب محدود نمی شود و افزایش شدید دما در هفته های اخیر، مصرف برق را نیز به شدت بالا برده و فشار زیادی به شبکه برق استان وارد ساخته است. کولر های آبی به طور مستقیم وابسته به تأمین آب هستند و در بسیاری از محلات، قطع هم زمان آب و برق زندگی مردم را مختل کرده است.

برای بسیاری از خانوار های البرزی، به ویژه در مناطق پرجمعیت کرج، فردیس، مارلیک و هشتگرد، قطع آب و برق دیگر فقط یک اختلال ساده نیست؛ به معنای واقعی کلمه، بحران زندگی است. در آپارتمان های چند طبقه، وقتی برق قطع می شود، پمپ های آب از کار می افتد و حتی دسترسی به آب شرب هم غیرممکن می شود.

در خانه هایی که سالمندان یا بیماران خاص زندگی می کنند، هر ساعت خاموشی می تواند به خطر جانی منجر شود. نبود برق برای استفاده از دستگاه های تنفسی، تجهیزات سرمایشی یا حتی یخچال های دارویی به معضلی جدی تبدیل شده است. مادران دارای کودکان خردسال از گرما، بی نظمی در تغذیه و مشکلات بهداشتی گلایه دارند.

بسیاری از آنها شب ها به دلیل گرمای بی برقی نمی توانند کودکانشان را بخوابانند و روز ها را با اضطراب خاموشی های بی موقع پشت سر می گذارند. کسب وکار های کوچک، بیشترین ضربه را خورده اند؛ نانوایی هایی که ناتوان از پخت نان مانده اند، فروشگاه هایی که مواد غذایی یخ زده شان فاسد شده، آرایشگاه هایی که به مشتری ها وقت داده اند، اما وسط کار برق می رود و مغازه دارانی که دیگر نمی دانند چطور باید اجناسشان را حفظ کنند و مشتریان را راضی نگه دارند.

در بازار میوه و تره بار، گرمای بدون یخچال یعنی افت کیفیت محصولات و ضرر مستقیم. صاحبان فروشگاه ها می گویند در این روز ها نه فقط درآمدی ندارند، بلکه هزینه ها بیشتر هم شده است. وقتی برای چند روز متوالی، درآمد روزانه کاهش یابد یا صفر شود، دیگر بحث فقط یک خاموشی نیست؛ این آسیب مستقیم به معیشت خانواده هاست.

در همین حال، برخی کارشناسان محیط زیست نیز در رابطه با اثرات درازمدت بحران هشدار داده اند. افت سطح منابع آب های زیرزمینی می تواند منجر به فرونشست زمین شود. در مناطق غربی استان البرز نشانه هایی از این پدیده گزارش شده که در صورت تداوم، می تواند زیرساخت های شهری را تهدید کند.

سرانه مصرف آب در استان البرز طبق برخی برآوردها، بیش از 200 لیتر در روز برای هر نفر بوده، درحالی که استاندارد جهانی برای شرایط اقلیمی مشابه، کمتر از 150 لیتر است. همچنین، مصرف برق در روز های پیک تابستانی به حدی افزایش یافته که شرکت توزیع برق در چند منطقه ناچار به اعمال مدیریت بار شده است.

این وضعیت پیچیده، نشان می دهد که بحران آب و برق در استان به هیچ وجه دو مسئله جدا از یکدیگر نیستند، بلکه تأثیر متقابل آنها می تواند تمام ابعاد زندگی شهروندان را تحت الشعاع قرار دهد؛ از بهداشت و سلامت گرفته تا آسایش، رفاه، امنیت غذایی و ثبات اجتماعی.

شاید اگر زمان قطعی ها مشخص بود، مردم بهتر می توانستند برنامه ریزی کنند، اما چیزی که اعتراض ها را تشدید کرده، بی برنامگی و تغییر مکرر زمان بندی هاست. جدول های اعلام شده توسط شرکت برق گاه اعمال نمی شود، یا مناطق خارج از جدول دچار خاموشی می شوند. بعضی مناطق روزی دو بار قطعی دارند و برخی مناطق با وجود عدم اعلام، دچار بی برقی می شوند.

این بی اطلاعی و بی نظمی، فشار روانی بسیاری به خانواده ها وارد کرده است. والدینی که نمی دانند کلاس های تابستانه فرزندشان چه می شود، افرادی که زمان دارو یا درمانشان با قطعی برق تداخل دارد، یا کارمندانی که ناچارند در خانه های گرم و بی نور کار کنند؛ همه اینها موجب شده نوعی احساس بی پناهی و نادیده انگاری در بین مردم شکل گیرد.

بخش تلخ تر ماجرا آنجاست که بسیاری از شهروندان حس می کنند صدایشان شنیده نمی شود. مردم گلایه دارند که در رسانه ها از همراهی و صبر صحبت می شود، اما از پاسخگویی و جبران خبری نیست. برخی می پرسند که اگر خسارتی به لوازم برقی آنها وارد شود، چه نهادی پاسخگوست؟ اگر در مغازه شان مواد فاسد شد، اگر بیمارشان بی برق ماند، چه کسی مسئول است؟

در شرایطی که فشار های اقتصادی، تورم و بحران معیشت وجود دارد، ناتوانی از تأمین پایه ای ترین نیازها، یعنی آب و برق، می تواند آسیب جدی به اعتماد مردم به ساختار خدمات عمومی وارد کند. این اعتماد، ستون پایداری هر جامعه ای است و با تکرار بی توجهی، ترمیم آن بسیار دشوار خواهد بود.

اگرچه افزایش مصرف برق و کمبود منابع آب در تابستان طبیعی است، اما این بحران نشان می دهد که راهکار های گذشته دیگر کافی نیستند. اکنون زمان آن رسیده که نگاه بلندمدت و علمی به مسئله داشته باشیم. کارشناسان این حوزه بر این باورند که برای جلوگیری از گسترش بحران، انجام مجموعه ای از اقدامات مشخص ضروری است.

به اعتقاد آنها، راهکار هایی مانند تدوین و اجرای دقیق جدول های خاموشی همراه با اطلاع رسانی شفاف، نوسازی شبکه های توزیع برق و آب به ویژه در مناطق پرجمعیت استان البرز، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی در سطح محلی، توسعه زیرساخت های برق اضطراری در مراکز درمانی و حیاتی و آموزش عمومی در خصوص مصرف بهینه و اصلاح الگوی مصرف در خانواده ها، می تواند نقش مؤثری در کنترل این بحران و کاهش پیامد های آن ایفا کند.

در کنار دولت، مردم نیز نقشی حیاتی دارند. امروز مصرف بی رویه آب برای شست وشوی خودرو یا برق برای وسایل غیرضروری، نه تنها پرهزینه است، بلکه فشار بیشتری بر شبکه وارد می کند. فرهنگ صرفه جویی باید از شعار خارج و به رفتار روزانه تبدیل شود. مردم استان البرز بار ها در بحران ها نشان داده اند که با مسئولیت پذیری و همراهی می توانند از شرایط سخت عبور کنند.

این مردم انتظار دارند که در برابر این همکاری، با صداقت و شفافیت مواجه شوند؛ نه وعده های تکراری و بی عمل. قطعی های این روز ها شاید تمام شوند، اما اثر آنها بر روان، اقتصاد و اعتماد مردم تا مدت ها باقی می ماند. از مسئولان انتظار می رود پیش از آن که بحران گسترده تر شود، اقداماتی جدی، عملی و قابل لمس انجام دهند. مردم همکاری می کنند، اما انتظار دارند که دیده شوند، درک شوند و پاسخ بگیرند.

مسئولان هم بار ها تأکید کرده اند که عبور از تابستانی گرم و سخت، تنها با همکاری همگانی ممکن است. صرفه جویی به معنای سختی یا محرومیت نیست، بلکه نشانه ای از آگاهی، مسئولیت پذیری و همراهی اجتماعی برای حفظ منابعی است که در حال تمام شدن هستند.

مسئولان و کارشناسان تأکید می کنند که راه عبور از این بحران، مشارکت فعال مردم در تغییر رفتار مصرفی، شفافیت بیشتر مسئولان در اطلاع رسانی و اجرای فوری طرح های بهینه سازی مصرف در سطوح مختلف است. آینده استان، به ویژه در شرایط گرمایش زمین و تغییر اقلیم، نیازمند تصمیم گیری های هوشمندانه و همکاری جدی همگان است.

در پایان باید گفت که اگر امروز شرایط را به درستی مدیریت نکنیم، بحران انرژی در سال های آینده نه تنها تکرار خواهد شد، بلکه گسترده تر، پیچیده تر و پرهزینه تر خواهد بود. امروز فرصت داریم که با تدبیر و مشارکت، آینده ای پایدارتر بسازیم؛ بیایید این فرصت را از دست ندهیم.