برخی دانشمندان معتقدند که هنوز می توان با اقداماتی فوری و هدفمند، مسیر گرمایش زمین را تغییر داد؛ اما پیش از این که به این راهکارها بپردازیم بیایید با مرز 1.5 درجه آشنا شویم.

به گزارش خبرآنلاین، در خرداد امسال، بیش از 60 دانشمند اقلیم شناس هشدار دادند که اگر انتشار گازهای گلخانه ای با همین سرعت ادامه پیدا کند، ممکن است مقدار دی اکسیدکربنی که می توانیم بدون عبور از مرز خطرناک 1.5 درجه گرمایش وارد جو کنیم، تنها در سه سال آینده به آخر خط می رسد.

در واقع میانگین دمای زمین نسبت به دوران پیشاصنعتی، تنها 1.5 درجه سانتی گراد مجاز به افزایش است. با این حال، عبور از این مرز لزوماً به معنای وقوع فاجعه ای بلافاصله و برگشت ناپذیر نیست. اگرچه گذر از مرز 1.5 درجه می تواند تهدیدهای قابل توجهی برای کشورهای جزیره ای و افزایش خطر تغییرات دائمی در برخی زیست بوم ها را به همراه داشته باشد، اما زمین فوراً به ورطه ی نابودی نخواهد افتاد. به گفته ی کارشناسان، اگر بتوانیم انتشار گازهای گلخانه ای را مهار کنیم، همچنان راه هایی برای کاهش تدریجی دمای زمین حتی پس از عبور از این آستانه وجود دارد.

مایکل مان، اقلیم شناس برجسته و مدیر مرکز علم، پایداری و رسانه در دانشگاه پنسیلوانیا، می گوید تلاش برای کاهش انتشار گازها همچنان بهترین گزینه است و هر بخش کوچکی که از آن جلوگیری کنیم، به نفع ماست. به گفته ی او، مهار انتشار گازها اکنون ارزان تر، آسان تر و مؤثرتر از تلاش برای بازگرداندن دمای زمین به سطح پایین تر در آینده خواهد بود.

در گزارشی که منتشر شد، آمده است که تنها 143 میلیارد تُن (130 میلیارد تُن متریک) دی اکسیدکربن دیگر می توان منتشر کرد تا خطر عبور از آستانه 1.5 درجه محتمل شود؛ در حالی که جهان سالانه حدود 46 میلیارد تُن (42 میلیارد تُن متریک) دی اکسیدکربن تولید می کند.

طبق این گزارش، دمای زمین در حال حاضر نسبت به میانگین پیشاصنعتی حدود 1.2 درجه سانتی گراد (2.2 درجه فارنهایت) افزایش یافته که تقریباً تمام این افزایش ناشی از فعالیت های انسانی است. با این حال، به نظر می رسد بخشی از اثر گرم کنندگی گازهای گلخانه ای تاکنون پنهان مانده، چراکه اقیانوس ها مقدار زیادی از گرمای اضافی را جذب کرده اند.

سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) اعلام کرده که این گرمای اضافی طی دهه های آینده از طریق تبخیر و انتقال مستقیم گرما به جو آزاد خواهد شد؛ چه انتشار گازهای گلخانه ای کاهش یابد یا خیر.

بر همین اساس، حتی اگر انتشار گازهای کربنی از امروز به صفر برسد، دمای جهانی برای چند دهه دیگر افزایش خواهد یافت. انتظار می رود که تنها از طریق رهاسازی گرمای ذخیره شده در اقیانوس ها، حدود 0.5 درجه سانتی گراد (0.9 درجه فارنهایت) گرمایش اضافی تجربه شود. با این حال، دما در نهایت تثبیت می شود و در بازه های چند هزار ساله، زمین از طریق مکانیسم های طبیعی مانند جذب CO2 توسط جنگل ها و خاک ها، می تواند دمای خود را به سطح پیشاصنعتی بازگرداند.

از نگاه دانشمندان اقلیم شناس، آستانه 1.5 درجه سانتی گراد نقطه ی بحرانی مهمی به شمار می رود. کریستن زیکفلد، استاد اقلیم شناس دانشگاه سایمون فریزر کانادا، توضیح می دهد که عبور از این حد، شرایط آب وهوایی را برای ساکنان کشورهای در حال توسعه، به ویژه مناطق جزیره ای، به شدت خطرناک می کند. به گفته او 1.5 درجه، شاخصی از وضعیتی در سیستم اقلیم شناسی است که فکر می کنیم هنگام رسیدن به این حد، هنوز می توانیم پیامدهای آن را مدیریت کنیم.

عبور از این مرز می تواند منجر به ذخیره شدن مقادیر زیادی گرمای اضافی در اقیانوس ها شود که بعدها آزاد خواهد شد. همچنین، احتمال عبور از نقاط واژگونی اقلیمی افزایش می یابد؛ نقاطی که در آن ها بخش هایی از سامانه زمین می توانند ناگهان به وضعیت کاملاً متفاوتی تغییر کنند. برای مثال، ممکن است صفحه یخی گرینلند فروبپاشد یا جنگل های آمازون به دشت های خشک تبدیل شوند.

اگرچه بهترین راهکار کاهش فوری و شدید انتشار گازهای گلخانه ای است، برخی کارشناسان معتقدند که حتی در صورت عبور از آستانه 1.5 درجه، ممکن است بتوان افزایش دما را در بلندمدت معکوس کرد. البته فناوری های موردنیاز برای این هدف هنوز در دسترس کامل نیستند و میزان موفقیت آن ها نیز باعدم قطعیت همراه است. زیکفلد توضیح می دهد که برای معکوس کردن روند گرمایش، نه تنها باید به سطح کربن صفر خالص برسیم، بلکه باید به انتشار منفی خالص دست یابیم؛ به این معنا که باید بیش از مقدار تولیدشده ی دی اکسیدکربن را از جو خارج کنیم.

در حال حاضر، روش های طبیعی مانند کاشت درخت، سالانه حدود 2 میلیارد تُن متریک دی اکسیدکربن جذب می کنند. اما اگر بخواهیم دمای زمین را تنها 0.1 درجه سانتی گراد کاهش دهیم، باید حدود 220 میلیارد تُن متریک CO2 از جو حذف شود. به عبارتی، جذب کربن باید صد برابر شود، که به گفته زیکفلد با محدودیت های شدید در منابع زمین و کاربری آن، بسیار بعید به نظر می رسد. به همین دلیل، به فناوری های جذب و ذخیره سازی کربن (CCS) نیاز خواهیم داشت؛ فناوری هایی که دی اکسیدکربن را از جو بیرون کشیده و زیر زمین دفن می کنند. با این حال، این فناوری ها هنوز در مراحل آزمایشی هستند و بسیار پرهزینه اند.

رابین لمبول، پژوهشگر اقلیم شناس در کالج سلطنتی لندن و از نویسندگان این گزارش، می گوید: در عمل، اگر این فناوری ها بتوانند ما را به کربن صفر برسانند، دستاورد بزرگی خواهد بود. در یک سناریوی بسیار خوش بینانه، ممکن است در طی 50 سال دمای زمین حدود 0.3 درجه سانتی گراد کاهش یابد، اما روند آن بسیار کند خواهد بود.

بر اساس گزارش اخیر، با نرخ فعلی انتشار گازهای گلخانه ای، بودجه های کربنی باقی مانده برای ماندن زیر آستانه های 1.6، 1.7 و 2 درجه سانتی گراد، به ترتیب طی 7.12 و 25 سال آینده مصرف خواهند شد. مایکل مان در مصاحبه ای تأکید کرد: اگر از آستانه 1.5 درجه عبور کنیم، باقی ماندن در محدوده 1.6 بهتر از 1.7، و 1.7 بهتر از 1.8 خواهد بود. اکنون چالش ما این است که با بیشترین سرعت ممکن انتشار کربن را کاهش دهیم تا از بروز آثار فاجعه بارتر جلوگیری کنیم.

او همچنین خاطرنشان کرد که جهان در مسیر کاهش تدریجی انتشار گازها گام برداشته است: بیایید به یاد داشته باشیم که ما در حال تغییر مسیر هستیم.