فرارو لوک مک گی، خبرنگار ارشد بخش بین الملل نشریه فارن پالیسی

به نقل از نشریه فارن پالیسی، اکنون شاید بهترین فرصت برای متحدان غربی اوکراین باشد تا تلاش های خود را برای تأثیرگذاری بر دونالد ترامپ افزایش دهند. آشکار است که رییس جمهور آمریکا به شدت از رفتار ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، ناامید شده است. اگرچه پیش تر روابط نزدیکی میان آن دو برقرار بود، اما ترامپ در هفته های اخیر بارها به طور علنی پوتین را مورد انتقاد قرار داده است؛ به ویژه پس از آن که رییس جمهور روسیه پیشنهاد همکاری با آمریکا در موضوع ایران را مطرح کرد و ترامپ صراحتاً پاسخ داد: پوتین گفت می خواهی در موضوع ایران بهت کمک کنم؟ گفتم: نه، من در موضوع ایران به کمک تو احتیاج ندارم؛ من به کمک تو درباره خودت نیاز دارم!

در همین حال، مناسبات ترامپ با اوکراین نیز دستخوش تحولی چشمگیر شده است؛ تغییری که با فضای پرتنش دیدار عمومی او با مقامات کی یف در کاخ سفید طی ماه فوریه کاملاً متفاوت است. هفته گذشته، ترامپ نه تنها با ارسال تسلیحات بیشتر به اوکراین موافقت کرد، بلکه از شجاعت مردم این کشور تمجید نمود و پوتین را به کشتار گسترده انسان ها و رفتار غیرانسانی متهم ساخت. حتی در هفته جاری، با وجود تردیدهایی که در خصوص ارسال سلاح های تهاجمی به اوکراین ابراز داشت، رویکرد او نسبت به گذشته انعطاف پذیرتر و مشتاق تر به بررسی این گزینه به نظر می رسید.

بدیهی است که برای حامیان تداوم حمایت آمریکا از اوکراین، این تغییر رویکرد ترامپ شاید دیرهنگام باشد، اما اکنون فرصتی طلایی فراهم شده تا با تکیه بر تحسین پنهان او نسبت به مقاومت اوکراین و انزجارش از خشونت های روسیه فضای جدیدی بسازند. اگر ترامپ واقعاً به این جمع بندی رسیده باشد که حمایت از اوکراین ضروری است، حالا بهترین زمان برای متحدان داخلی و خارجی اوست تا با فشار هماهنگ، پیامدهای احتمالی سقوط اوکراین را برای منافع ملی آمریکا پررنگ تر کنند و بر لزوم تداوم کمک ها به کی یف تأکید ورزند.

مهم ترین استدلال هایی که چهره هایی چون جی دی ونس، معاون اول آمریکا برای مخالفت با ادامه حمایت نظامی از اوکراین مطرح می کنند، معمولاً بر چند محور اصلی استوار است: اینکه این جنگ ارتباط مستقیمی با منافع آمریکا ندارد، هزینه های مالی آن بسیار سنگین است و همچنین تداوم حمایت، روابط واشنگتن با مسکو را به خطر می اندازد. با این حال، مدافعان اوکراین چه در حلقه مشاوران نزدیک ترامپ و چه در میان متحدان آمریکا در ناتو به راحتی می توانند این استدلال ها را به چالش بکشند و با شفافیت توضیح دهند که پیروزی یا سلطه روسیه بر اوکراین، چه پیامدهای مخاطره آمیزی برای امنیت و منافع راهبردی ایالات متحده در پی خواهد داشت.

نخستین و شاید مهم ترین هشدار این است که روسیهِ جسور و تهاجمی، هرگز به اوکراین قانع نخواهد شد. ولادیمیر پوتین، از همان سال 1999، به صراحت اعلام کرده که سودای احیای نفوذ جهانی روسیه را در سر می پروراند. تحلیلگران و مقامات غربی بارها هشدار داده اند که یکی از اهداف راهبردی پوتین، تقویت بنیان های اقتصادی و نظامی روسیه تا مرز رقابت با ایالات متحده و تبدیل شدن به رقیب ژئوپلتیک واشنگتن است.

کی یر جایلز، پژوهشگر ارشد اندیشکده چتم هاوس و از صاحب نظران برجسته مسائل روسیه معتقد است: از نگاه مسکو، ایالات متحده همچنان دشمن اصلی جهانی محسوب می شود و به همین دلیل، هر سیاست خودویرانگر یا عقب نشینی دولت ترامپ با استقبال و خوشحالی در کرملین روبه رو می شود. رها کردن اوکراین و واگذاری تمام منابع انسانی، معدنی، موقعیت استراتژیک و صنعت دفاعی رو به رشد آن به روسیه، فقط به معنای تقویت دشمن آمریکا خواهد بود. تهدید فوری متوجه اروپاست، اما در افق بلندمدت، تضعیف قدرت جهانی ایالات متحده اجتناب ناپذیر است.

اما این تهدید چگونه می تواند به واقعیت تبدیل شود؟ به گفته کی یر جایلز، یکی از پیامدهای فوری چنین سناریویی، تسلط روسیه بر منابع طبیعی عظیم، صنایع دفاعی، کشاورزی، انرژی و پهنه سرزمینی اوکراین است. با دستیابی به این مزایا، روسیه جسور خواهد توانست فشار اقتصادی کم سابقه ای بر دولت های اروپایی وارد کند و همان طور که سال ها از اهرم گاز طبیعی بهره برده، آن ها را به سوی سیاست هایی همسو با منافع مسکو سوق دهد. این سناریو، اروپا را آسیب پذیرتر و نظم امنیتی غرب را بیش از پیش متزلزل خواهد کرد.

تسلط روسیه بر زنجیره های تأمین مواد معدنی حیاتی، غذا، انرژی و سلاح، تنها به تقویت نفوذ کرملین در اروپا ختم نمی شود، بلکه اقتدار و جایگاه آمریکا در این منطقه راهبردی را نیز مستقیماً به چالش می کشد. عقب نشینی واشنگتن از صحنه اروپا، انگیزه کشورهای اروپایی را برای حفظ ائتلاف با آمریکا تضعیف خواهد کرد و آنان را بیش از پیش به سمت مصالحه یا حتی نزدیکی با روسیه سوق می دهد. علاوه بر این، اگر پوتین بتواند در اوکراین به اهدافش دست یابد، بخش قابل توجهی از منابع روسیه برای انجام عملیات گسترده تر علیه اروپا آزاد خواهد شد؛ از جمله می توان به حملات ترکیبی، تهاجمات سایبری، عملیات اطلاعاتی و دخالت مستقیم در انتخابات اشاره کرد. اروپا همین حالا نیز با موج اطلاعات نادرست و تبلیغات طرفدار روسیه دست وپنجه نرم می کند و کرملین با هدف تغییر افکار عمومی و روی کار آوردن دولت های همسو، به شدت در حال تقویت این کارزار است.

چنین سناریویی به تدریج به یک معضل راهبردی جدی برای آمریکا تبدیل خواهد شد. یکی از دیپلمات های ارشد آمریکایی با اشاره به همین موضوع می گوید: حتی اگر بپذیریم آمریکا تنها قدرت واقعی ناتو است، واقعیت این است که متحدان اروپایی پایگاه ها و دسترسی های اطلاعاتی ارزشمندی را در اختیار ما می گذارند؛ امکاناتی که بدون همکاری اروپا، واشنگتن قادر به تکرار آن ها در هیچ نقطه دیگری از جهان نخواهد بود. اشاره این دیپلمات به ویژه به خاورمیانه است؛ منطقه ای که آمریکا درگیر پرونده های حساس و بحران های متعددی است و داشتن پایگاه ها و ظرفیت های لجستیکی اروپا، برتری راهبردی غیرقابل انکاری برای ایالات متحده به همراه دارد؛ برتری ای که تضعیف ائتلاف با اروپا، آن را به شدت به خطر می اندازد.

در شرایطی که اروپا با تهدیدات روسیه مواجه است، کشورهای اروپایی بیش از هر زمان دیگری آمادگی دارند که سیاست های آمریکا را در رأس اولویت های خود قرار دهند. نمونه بارز این رویکرد، موافقت متحدان ناتو با هدف گذاری جدید دونالد ترامپ برای افزایش هزینه های نظامی تا سطح 5 درصد تولید ناخالص داخلی است. با وجود همه شعارها درباره ضرورت تأمین مستقل امنیت اروپا، بسیاری از مقامات به صراحت اعتراف می کنند که این تحولات بیش از آن که ریشه در اراده واقعی برای استقلال راهبردی داشته باشد، تلاشی است برای حفظ و تداوم حضور و مشارکت آمریکا در قاره اروپا. به عبارت دیگر، هیچ گاه فرصتی بهتر از امروز برای رییس جمهور آمریکا فراهم نبوده تا بر ائتلاف فراآتلانتیک تأثیرگذار باشد و رهبری خود را تحکیم بخشد.

در نقطه مقابل، سقوط اوکراین می تواند برای همیشه اعتبار دونالد ترامپ را زیر سؤال ببرد و آسیب پذیر سازد. تردید درباره میزان بلندپروازی های پوتین را می توان در سخنان گابریلیوس لندزبرگیس، وزیر خارجه پیشین لیتوانی به وضوح مشاهده کرد: پوتین روی انفعال و بی عملی غرب حساب باز کرده است. اگر در اوکراین موفق شود، بی تردید پیشروی خواهد کرد. ما پیش تر اشتباه کردیم که تصور می کردیم او هرگز جرأت حمله تمام عیار به اوکراین را ندارد. اما هر بار که یک گام جلوتر می رود و ما واکنشی نشان نمی دهیم، جسارت و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند.

در این بزنگاه تاریخی، دونالد ترامپ می تواند نقشی تعیین کننده ایفا کند. اگرچه روسیه در جنگ اوکراین به پیشرفت هایی دست یافته، اما هنوز به اهداف راهبردی خود نرسیده است. اوکراین همچنان توان ایستادگی و مقاومت را دارد؛ به شرط آنکه ایالات متحده به حمایت نظامی و سیاسی خود ادامه دهد.