شامگاه 24 بهمن ماه 1403، امیرمحمد خالقی درمیان دانشجوی 19ساله و نخبه رشته مدیریت دانشگاه تهران در خیابان جنت حوالی کوی دانشگاه توسط دو سارق زورگیر به قتل می رسد…. قتل این دانشجو به دست دو سارق زورگیر باعث انتقادهای گسترده می شود.

به گزارش اعتماد، دو روز بعد از این حادثه در 26 بهمن، جمعی از دانشجویان در کوی دانشگاه تهران در اعتراض به بی توجهی دانشگاه در تامین امنیت خوابگاه ها تجمع و اعلام می کنند که برخی از آن ها بارها در همان محل مورد حمله سارقان قرار گرفته اند. شش روز بعد از این حادثه قوه قضاییه و پلیس اعلام می کنند که عاملان قتل امیرمحمد خالقی دستگیر شده اند. احمدرضا ؛ 17ساله متهم ردیف اول پرونده به اتهام قتل عمد و امیرمهدی ؛ متهم ردیف دوم پرونده به اتهام معاونت در قتل و سرقت به عنف به ترتیب به قصاص و 25 سال زندان محکوم شده اند. حمیدرضا حاجی اسفندیاری ، وکیل اولیای دم طی گفت وگویی به جزییات جدید این پرونده اشاره کرده است.

بعد از انتشار خبر قتل امیرمحمد خالقی؛ کاربران فضای مجازی، برخی بازیگران، افراد سرشناس و حتی بعضی از وکلا بدون اینکه از جزییات پرونده اطلاعات دقیقی داشته باشند به این حادثه واکنش نشان داده و اظهارنظر کرده بودند. این افراد معتقد بودند امیرمحمد برای اینکه لپ تاپش را از سارقان بگیرد با آن ها درگیر شده و این دو سارق هم به خاطر مشکلات اقتصادی دست به سرقت زده اند. حتی برخی دیگر از افراد معتقد بودند که چون امیرمحمد؛ دانشجوی نخبه دانشگاه تهران و محل حادثه هم کوی دانشگاه بوده، این پرونده با مسائل سیاسی در ارتباط است. در حالی که شواهد نشان می دهد این پرونده فقط یک پرونده جنایی بوده است. در مورد جزییات پرونده توضیح می دهید.

شبی که این دو متهم برای سرقت به آن محل رفته بودند، اولین طعمه شان امیرمحمد خالقی بوده است. این دو در حالی که سوار موتورسیکلت بوده اند، امیرمحمد را شناسایی می کنند. فیلمی که در فضای مجازی منتشر شده، فقط بخشی از فیلم دوربین های مداربسته بوده است. اینکه بعضی افراد به پرونده های جنایی نگاه تک بعدی دارند، اشتباه است. امیرمحمد خالقی، دانشجوی نخبه دانشگاه تهران بوده و آن زمان دانشجویان دانشگاه تهران در واکنش به این حادثه و جهت مطالبات خود تجمعاتی در دانشگاه تهران برگزار می کردند که این مساله باعث شده بود عده ای بعد سیاسی به پرونده بدهند.

برخی دیگر نیز این پرونده را به مشکلات اقتصادی گره زده و گمان می کردند که امیرمحمد به خاطر گوشی و لپ تاپش با سارقان درگیر شده و سارقان نیز صرفا به خاطر فقر و تنگدستی، گوشی و لپ تاپ امیرمحمد را سرقت کرده اند. بنده فیلم دوربین های مداربسته آن اطراف را بررسی کرده ام؛ امیرمحمد آن شب داخل کوچه متوجه حضور سارقان شده و حدود 10 ثانیه به این دو نفر نگاه کرده و بعد مثل همه ما که در مواجهه با سارق فرار می کنیم، فرار کرده، اما ناگهان حین دویدن کوله لپ تاپش از شانه اش افتاده است.

سارقان، کوله امیرمحمد را از روی زمین برداشته و دنبال او رفته اند؛ این دو سارق فکر می کردند امیرمحمد با خودش وسیله ارزشمندی دارد که به راحتی کوله اش را رها و فرار کرده است. به همین خاطر راکب موتورسوار دور زده و هر دو به سمت امیرمحمد رفته اند؛ آنجا درگیری شروع شده و احمدرضا، 17ساله که متهم ردیف اول پرونده است با چاقو سه ضربه به نقاط حساس بدن امیرمحمد وارد کرده است؛ دو ضربه به قفسه سینه و یک ضربه به کمر امیرمحمد اصابت می کند. با این حال متهم اصلی در دادگاه منکر ضربه به کمر امیرمحمد می شود و اظهار می کند که چاقو را به کمر امیرمحمد نزده، اما بعدا مشخص می شود که تمام ضربات چاقو را متهم اصلی زده و امیرمحمد برای اینکه از ضربات بیشتر چاقو به قفسه سینه اش جلوگیری کند به پشت چرخیده و متهم هم ضربات را بدون وقفه به بدن مقتول وارد کرده است.

در فیلمی که از دوربین های مداربسته منتشر شده، مشخص است امیرمحمد تلاش کرده خودش را به خیابان اصلی برساند. این موضوع نشان می دهد امیرمحمد قصد داشته خود را در معرض دید قرار دهد و به نوعی جان خود را نجات دهد. اولین شخصی که امیرمحمد را در آن وضعیت دیده چه کسی بوده است. در این باره توضیح می دهید.

بله، امیرمحمد خالقی دقیقا قصد داشته با این اقدام جان خود را نجات دهد. وقتی این دو متهم از محل متواری می شوند، امیرمحمد به سختی خودش را به خیابان اصلی می رساند تا شاید کسی او را ببیند. اگر امیرمحمد خودش را به خیابان اصلی نمی رساند قطعا تا صبح روز بعد کسی نمی توانست جسد او را در آن کوچه تاریک پیدا کند. برخی افراد مدعی شده بودند امیرمحمد به خاطر لپ تاپش به دنبال این دو سارق دویده در حالی که این فرضیه اشتباه است و امیرمحمد برای نجات جان خود به سمت خیابان اصلی دویده و آنجا اولین اقدامی که انجام داده؛ این بوده که دستش را به نشانه کمک خواستن بالا برده است.

اولین فردی که بالای سر امیرمحمد حضور پیدا کرده، آقای ک بوده؛ او خودش از ساکنان آن خیابان است و چند سال پیش نیز مادرش در همان کوچه مورد سرقت سارقان قرار گرفته. این مرد اولین فردی بوده که موضوع را به اورژانس و پلیس گزارش داده است. حتی همان شب به حراست خوابگاه دانشگاه تهران مراجعه کرده و موضوع را به آن ها اطلاع داده، اما حراست دانشگاه در واکنش به صحبت های این مرد عنوان کرده اند که دیروقت است و نمی توانند به خانواده یا دوستان امیرمحمد اطلاع دهند. بنده شخصا با این مرد صحبت کرده ام. او برایم توضیح داده که وقتی امیرمحمد را کنار خیابان دیده بالای سر او رفته و متوجه شده امیرمحمد با چاقو زخمی شده است. او حتی عنوان کرده که در این کوچه طی سال های گذشته اتفاقات مشابهی افتاده و اهالی بارها موضوع ناامنی کوچه را به پلیس گزارش داده اند.

بعد از دستگیری این دو سارق، پلیس فیلمی از اعترافات آن ها را منتشر می کند. متهمان در اظهارات خود عنوان کرده بودند که لپ تاپ را نفروخته، اما گوشی امیرمحمد را حدود یک میلیون تومان فروخته اند. آیا لپ تاپ به خانواده امیرمحمد تحویل داده شده است؟

ما از همان روز اول اصرار داشتیم که قبل از رسیدگی به جلسه، کوله و لپ تاپ را به ما تحویل دهند تا خانواده بتواند مالکیت لپ تاپ را تایید کند؛ بنده حتی طی لایحه ای به رییس شعبه موضوع تحویل کوله و لپ تاپ را عنوان کرده و در نهایت نیز کوله و لپ تاپ به ما تحویل داده شد. طبق اظهارات برادر امیرمحمد، در کوله لپ تاپ نشانه مهمی وجود داشته که توانسته خانواده را به این باور برساند؛ پرونده فراتر از یک پرونده جنایی نبوده است. آن نشانه مهم، پیدا شدن قطعه ای از آبگرم خانه شان بوده؛ امیرمحمد در آخرین مراجعه ای که به خانه داشته از او خواسته شده قطعه را با خود به تهران ببرد تا نمونه آن را تهیه کند. برادر امیرمحمد در مورد این موضوع به بنده عنوان کرده آخرین باری که با امیرمحمد صحبت کرده او گفته قطعه را داخل کوله اش گذاشته تا آن را تهیه کند. زمانی که کوله و لپ تاپ به خانواده تحویل داده می شود آن قطعه داخل کوله امیرمحمد بوده است.

تا جایی که در جریان پرونده هستم؛ متهمان بیش از یک وکیل تعیینی دارند. همین موضوع نشان می دهد که احتمالا این دو متهم صرفا به خاطر مشکلات اقتصادی اقدام به سرقت نمی کردند. در مورد دو متهم پرونده بیشتر توضیح می دهید.

احمدرضا و امیرمهدی دو سارقی هستند که آن شب در محل جرم حضور داشته اند. ضربات چاقو را احمدرضای 17ساله به نقاط حساس بدن امیرمحمد خالقی وارده کرده. احمدرضا قبلا سابقه سرقت داشته و تقریبا از 15 سالگی شروع به سرقت کرده. پدر او خیاط است. احمدرضا حین سرقت ها مشغول به کار بوده و در یک مغازه صافکاری کار می کرده. این دو نفر از اعضای یک باند چند نفره بودند و هر از گاهی برای سرقت به برخی محله های تهران می رفتند. آن ها گوشی امیرمحمد را فقط یک میلیون تومان فروخته بودند. سوال اینجاست که چقدر در روز باید سرقت می کردند تا مشکلات اقتصادیشان برطرف شود! بنابراین این افراد صرفا به خاطر مشکلات اقتصادی دست به سرقت نمی زدند. بنده بارها با بازپرس پرونده صحبت کرده ام.

بازپرس پرونده معتقد است اکثر سارقان نه فقط به خاطر مشکلات اقتصادی، بلکه از روی عادت اقدام به سرقت می کنند. امیرمهدی، متهم ردیف دوم در اظهاراتش عنوان کرده که آن شب احمدرضا در مغازه صافکاری مشغول به کار بوده و او به دنبالش رفته است. این دو متهم قبل از دستگیری 30 الی 40 فقره سرقت مرتکب شده که در چند فقره از سرقت ها نیز از چاقو استفاده کرده بودند.

قانون در توضیح قتل عمد و غیرعمد به مواردی اشاره کرده است. با توجه به این موارد برخی حقوقدانان معتقدند قتلی که در پرونده امیرمحمد خالقی رخ داده از نوع قتل غیرعمد بوده است. همان طور که وکلای متهمان در دفاع از موکلانشان به غیرعمدی بودن این قتل اشاره کرده اند. با این حال کاملا واضح است که متهم اصلی با آلت کشنده به نقاط حساس بدن امیرمحمد خالقی ضربه وارد کرده است. در صورتی که متهم می توانسته ضربات چاقو را به دست یا پای امیرمحمد وارد کند. در این باره توضیح می دهید.

در پرونده های کیفری و جنایی با یک پکیج کلی روبه رو هستیم که صرفا نمی توانیم نگاه تک بعدی به آن ها داشته باشیم. نگاه تک بعدی به این نوع پرونده ها قتل را به سمت غیرعمدی بودن آن سوق می دهد. بنده ده ها بار فیلم دوربین های مداربسته را دیده ام؛ نوع درگیری و ضرباتی که متهم اصلی به امیرمحمد خالقی وارد می کند، کاملا نشان دهنده این است که متهم به اقدامی که انجام می دهد، واقف است. بنابراین احمدرضا در دادگاه نمی توانسته مدعی شود که قصد به قتل رساندن امیرمحمد را نداشته است.

شما در این سوال به نکته حقوقی موضوع مبنی بر اینکه چرا متهم به قتل نقاط حساس بدن امیرمحمد را هدف قرار داده، اشاره می کنید و این درست است؛ مستندی که در کیفرخواست و رای دادگاه نیز به آن اشاره شده؛ بند ب ماده 290 قانون مجازات است. بند ب ماده 290 قانون مجازات به این موضوع که متهم قصد کشتن یا نکشتن فردی را دارد، تاکید نمی کند، بلکه به نتیجه اقدامی که نسبت به نوع بشر صورت می گیرد و می تواند کشنده باشد، تاکید می کند. یک فرد نمی تواند با جسم سخت به سر یا نقطه حساس بدن شخصی دیگر ضربه وارد کند و بعد مدعی شود قصد کشتن او را نداشته است. بند الف ماده 290 مجازات نیز به قصد مستقیم اشاره می کند؛ یعنی فردی به قصد کشت، یک نفر را بزند. بنابراین موضوع و آلت کشنده خیلی اهمیت ندارد و مهم قصد فرد است.

قانون در این ماده بیشتر به رفتاری که صورت می گیرد و نسبت به نوع بشر کشنده است، اشاره می کند. وکلای متهمان تاکید داشتند که قصد متهم به قتل مجرمانه نبوده است، اما دفاع ما این بود که متهم با چاقوی لبه 10 سانتی آن هم از روبه رو ضربات را وارد کرده و این برای نوع بشر آسیب پذیر بوده، چراکه اولا آلت صد درصد کشنده و دوما موضع صد درصد حساس بوده است.

پس از صدور حکم متهم ردیف اول، بسیاری از فعالان اجتماعی و حقوقدانان برای رضایت اولیای دم تلاش کرده اند. فکر می کنید این موضوع به خاطر سن متهم به قتل است؟

سن متهم به قتل و وضعیت خانوادگی هر دو متهم. خانواده هر دو متهم پس از این اتفاق مجبور شدند از محل و خانه شان اسباب کشی کنند و بروند. احمدرضا به خاطر سن کمی که دارد اصلا متوجه اقدامی که مرتکب شده، نیست. او وقتی در دادگاه از خود دفاع می کرد نه صدایش می لرزید و نه گریه می کرد. احمدرضا هنوز در هیجانات سنین نوجوانی به سر می برد و فکر می کند دادگاه هم شبیه مدرسه است و امکان دارد حکم اعدام او بنا به دلایلی اجرا نشود. مشکل چنین پرونده هایی این است که گاهی خود متهم، قربانی عدم آموزش درست در کشور می شود.

پس از این حادثه دردناک، برخی مسوولان به ملاقات خانواده امیرمحمد خالقی رفته و وعده هایی به این خانواده می دهند. آیا مسوولان به وعده هایی که به خانواده داده اند از جمله احداث یک خیابان و مدرسه به نام امیرمحمد در کوی دانشگاه و زادگاه محل تولدش، عمل کرده اند؟

مسوولان در روزهای نخست این اتفاق برای ملاقات با خانواده امیرمحمد به روستای محل زندگی آن ها مراجعه می کنند و وعده هایی به خانواده امیرمحمد می دهند، اما تا جایی که بنده اطلاع دارم وعده ها فقط در حد حرف مانده و تا الان هیچ کدام آن ها عملی نشده است.

در حال حاضر پرونده در چه مرحله ای قرار دارد؟

پدر امیرمحمد خالقی طی یک لایحه خواستار اجرای اشد مجازات یا همان قصاص شده و معتقد است که اجرای حکم قصاص آن هم در ملاءعام باعث بازدارندگی جرم خواهد شد، اما قاضی اجرای احکام هنوز دستوری در مورد این موضوع صادر نکرده است. رای مستعد اجرا بود، اما با فضای ملتهب 12 روزه اخیر کشور اجرای حکم به تعویق افتاده. ضمن اینکه وکیل احمدرضا در دیوان عالی کشور تقاضای فرجام خواهی کرده است. احتمالا تا آخر تیر ماه نتیجه فرجام خواهی ابلاغ و مرداد ماه زمان اجرای حکم قصاص مشخص می شود.