آخرین آمار اعلامی بانک مرکزی از روند های پولی نشان دهنده سه پیام است. نخست اینکه حجم نقدینگی در اسفندماه 1403 نسبت به اسفند سال قبل 29.1درصد رشد داشته، درحالی که هدف گذاری بانک مرکزی برای رشد این شاخص تا پایان سال گذشته 25درصد (با مثبت و منفی 2واحد درصد تغییر) بود.

به گزارش دنیای اقتصاد، این موضوع بیان می کند هدف گذاری رشد نقدینگی بانک مرکزی سال 1403 نتوانسته به هدف اصابت کند. نکته دوم افزایش قابل توجه رشد پول به عنوان جزو تورم زای نقدینگی است. در حالی که رشد سالانه پول در اسفند 1402 معادل 17.5 درصد بود، این رقم در سال1403 به شکل قابل توجهی افزایش یافته و به 37.5درصد رسیده است. نکته سوم کاهش رشد پایه پولی است. حجم پایه پولی در دوازده ماه منتهی به اسفند1403 رشدی معادل 24.5درصد ثبت کرده درحالی که این رقم برای سال1402 معادل 27.8درصد ثبت شده بود.

بانک مرکزی تحولات آمار پولی در اسفندماه سال1403 را منتشر کرد. بر اساس این گزارش حجم نقدینگی اقتصاد در آخرین ماه سال گذشته، 10166همت ثبت شده که نسبت به اسفند1402 رشد 29.1درصدی داشته است. این در حالی است که در دوره مشابه سال1402 رشد 24.3درصد برای حجم نقدینگی ثبت شده بود. بنابراین نرخ رشد نقدینگی در پایان سال1403 نسبت به سال قبل آن 4.8واحد درصد افزایش داشته است. بررسی ها نشان می دهد رشد نقدینگی ثبت شده بالاترین رقم طی 22 ماه منتهی به اسفند سال گذشته است. به طوری که آخرین بار رشد نقطه به نقطه نقدینگی در خردادماه 1402، معادل 29درصد گزارش شد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، می توان دلیل افزایش رشد نقدینگی در آخرین ماه سال1403 را در سیاست های انبساطی برای تامین مالی بانک ها یا سیاست های خروج از رکود دانست.

بانک مرکزی در گزارش خود توضیح داده است که برای جلوگیری از ورود اثر نااطمینانی ها به اقتصاد تلاش کرده تا با هموارسازی رشد نقدینگی همزمان با کمک به تامین مالی دولت، بنگاه ها و خانوارها، حمایت لازم را از فعالیت های اقتصادی انجام دهد. بر این اساس در پایان سال1403، بانک مرکزی جلوگیری از کمبود نقدینگی دولت را در اولویت خود قرار داده است. کنترل رشد نقدینگی و رسیدن به نرخ رشد هدف از زمینه سازهای کنترل تورم در اقتصاد است. به عقیده کارشناسان، حرکت در مسیر کنترل تورم را می توان اصلی ترین ماموریت بانک مرکزی دانست. با این حال این مهم نیازمند پیش شرط هایی اعم از استقلال بانک مرکزی و ثبات در بازار های مالی و شناور بودن نرخ ارز و... است. در حال حاضر به دلیل نبود پیش شرط های لازم برای حرکت بانک مرکزی در مسیر اجرای ماموریت اصلی خود یعنی کنترل تورم، این نهاد سیاستگذار در ماه های پایانی سال گذشته سعی داشته در اقداماتی برای افزایش ثبات اقتصادی کوتاه مدت و عمل به تکالیف دولتی اقدام کند.

به این منظور بانک مرکزی در گزارش خود ذکر کرده که اوراق بدهی مازاد بر مقدار مصوب قانون بودجه منتشر کرده است. همچنین بخش قابل توجهی از اوراق دولت توسط بانک ها را خریداری کرده است. این نهاد سیاستگذار برای کنترل رشد نقدینگی و در نتیجه آن کنترل تورم، از سال1401 مصمم به کنترل ترازنامه بانک ها و کنترل نرخ ذخیره قانونی بود.با این حال بانک مرکزی در آخرین گزارش خود از کل های پولی توضیح داده است که برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج مجبور به آزادسازی سپرده قانونی بانک ها شده است. همچنین این بانک برای اجرای بخشی از قانون رفع موانع تولید بخشی از مطالبات بانک ها از بانک مرکزی را تسویه کرده است.

نقدینگی از دو جزء پول و شبه پول تشکیل می شود که پول جزء تورم زای نقدینگی محسوب می شود. آمار بانک مرکزی نشان می دهد که رشد نقطه به نقطه پول در اسفندماه افزایش قابل توجهی داشته و به بالاترین سطح در 18ماه گذشته رسیده است. بر این اساس، حجم پول در پایان سال1403 با رشد 37.5درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به حدود 2632 هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که رشد حجم پول در اسفندماه 1402، معادل 17.5درصد ثبت شده بود. طبق اعلام بانک مرکزی، بخش عمده ای از رشد نقطه به نقطه حجم پول در ماه پایانی سال 1403، مربوط به رشد سپرده های دیداری بوده است.

همچنین در آخرین ماه سال گذشته، رشد نقطه به نقطه حجم شبه پول 26.4درصد گزارش شده، این رقم نسبت به سال 1402 به میزان 0.3واحد درصد کاهش یافته است. به عقیده کارشناسان، نااطمینانی های اقتصادی، افزایش انتظارات تورمی و گمانه زنی ها درباره افزایش تنش ها، از مهم ترین دلایل رشد سپرده های دیداری در این دوره بوده اند. به نظر می رسد افزایش نااطمینانی نسبت به ثبات اقتصادی در ماه های پایانی سال، موجب شده افراد تمایل بیشتری نسبت به نقد کردن سپرده ها یا تبدیل آن به دارایی های امن داشته باشند؛ موضوعی که به کاهش تمایل برای سپرده گذاری بلندمدت منجر شده است.

در پایان سال1403، رقم پایه پولی به 1359 همت رسیده است. رشد این شاخص در اسفند سال گذشته 24.5درصد گزارش شده که در مقایسه با رقم مشابه در سال1402 (27.8درصد) به میزان 3.3واحد درصد کاهش داشته است. بر اساس گزارش بانک مرکزی اصلی ترین دلیل کاهش رشد پایه پولی، کاهش خالص سایر اقلام بانک مرکزی است که سهم منفی 117واحد درصدی داشته است، دومین عامل کاهنده رشد پایه پولی در پایان سال1403 نسبت به پایان سال1402، کاهش خالص مطالبات بخش دولتی از بانک مرکزی بوده که عمدتا به دلیل افزایش سپرده بخش دولتی نزد بانک مرکزی بوده است. سهم کاهنده خالص مطالبات بخش دولتی از بانک مرکزی معادل 17.4واحد درصد در رشد 24.5درصدی پایه پولی ثبت شده است. مطابق بررسی ها نرخ ضریب فزاینده نقدینگی در پایان1403 به حدود 7.5واحد رسیده که رشد نقطه به نقطه آن حدود 3.7درصد بوده است.