فرارو- جنگ 12 روزه در حوزه نظامی متوقف شد اما در حوزه دیپلماسی عمومی ادامه دارد. نشانه آن نیز پیشبرد یک برنامه تنظیم شده و مشخص در حوزه گفتگوهای مطبوعاتی با رسانه های مطرح خارجی و انعکاس صدای ایران در جوامع خارجی و اظهارنظرهای مجازی وزیر خارجه است.

به گزارش فرارو، در فضای سیاسی داخلی، موضوع سیاست خارجی یکی از دستورکارهای درگیری دو طرف است. نگاهی که تحلیلگران بارها بر آسیب زا بودن آن، فارغ از این که چه گروهی در دولت و چه گروهی خارج از آن است، تاکید کرده اند. تحرکات تیم دولت چهاردهم در حوزه دیپلماسی عمومی هم از سوی مخالفان با همین نگاه دنبال می شود، اما به نظر می رسد فارغ از این که نتیجه ای به دست بیاید، هدف دیگری را تعقیب می کند. این برنامه بر اصل صلح طلبی ایران بنا شده است.

موضوع ایرانیان خارج از کشور، یکی از موضوعات عمیق و چندوجهی حوزه سیاست در ایران است. آمارها در این حوزه متفاوت است و اعدادی مانند 4، 5 و 7 میلیون نفر درباره تعداد ایرانیان مهاجر شنیده می شود. این مسئله پیچیده، گاهی به مناسبتی در معرض توجه قرار می گیرد و گاهی درباره آن سکوت می شود. چرا که علت به وجود آمدن این جمعیت چند میلیونی ایرانی خارج از کشور و تحولاتی که طی پنج دهه گذشته رخ داده، نیازمند بررسی و نگاهی موشکافانه و جدی ست. علت ها در این موضوع بسیار مهم هستند. از دریچه همین نگاه، پیامی که اخیراً از سوی مسعود پزشکیان، رییس جمهور کشورمان خطاب به ایرانیان خارج از کشور منتشر شد، حائز اهمیت است.

نیاز به اندیشه های نو، نگاه انتقادی به گذشته، اقتدار نظامی و وحدت اجتماعی در راستای امنیت ملی، باز بودن پنجره دیپلماسی در کنار بازخوانی روایت تجاوز اسراییل و آمریکا در میانه پیگیری مذاکرات محورهایی بودند که در این پیام برجستگی بیشتری داشتند.

برخی رسانه ها و چهره های رسانه ای خارجی، فرصت های مناسبی برای انعکاس پیام های یک کشور هستند. یک طرف خط رسانه ای خاصی در خارج از کشور وجود دارد که هدف آن، تهدیدنمایی از ایران است. خط مشابه در داخل کشور نیز به صورت مکمل این جریان عمل می کند. به همین دلیل طی روزهای جنگ و پس از آن دیدیم که حضور رسانه ای مقامات ارشد کشور در عرصه بین المللی پررنگ تر از قبل شد. رییس جمهور علاوه بر پیامی که اخیراً منتشر کرد، گفتگویی نیز با تاکر کارلسون چهره رسانه ای مشهور حامی ترامپ داشت که هدف آن نیز مشخص بود. با توجه به سلسله مراتب، رییس جمهور را نوک هرم در نظر می گیریم.

در یک لایه پایین تر، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در این بازه زمانی خاص حضور معمول خود در رسانه های خارجی را بیشتر کرد. عراقچی در این بازه زمانی گفتگوهایی با شبکه CBS و همچنین سایت العربی الجدید و همچنین روزنامه فرانسوی لوموند انجام داد. وزیر امور خارجه یک یادداشت در روزنامه انگلیسی فایننشنال تایمز و یادداشتی دیگر در روزنامه لبنانی النهار منتشر کرد.

در یک لایه پایین تر، معاونان وزیر خارجه بودند که در رسانه های بین المللی حضور پیدا کردند که این پیام منعکس شود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفتگوهایی با راشاتودی، بی بی سی جهانی، اسکای نیوز و العربی انجام داد. مجید تخت روانچی، معاون سیاسی این وزارتخانه گفتگوهایی با شبکه ARD آلمان، NBC News، بی بی سی جهانی و CNN داشت که مواضع ایران را منعکس می کرد. سعید خطیب زاده، رییس مرکز مطالعات بین المللی وزارت امور خارجه نیز گفتگوهایی با بی بی سی جهانی و المیادین انجام داد. در یک لایه پایین تر، سفرای ایران در کشورهای مختلف بودند که جلسات مطبوعاتی آف د رکورد یا نشست های خبری برگزار و مواضع ایران را انعکاس دادند.

مجموع این گفتگوها بر چند محور استوار بوده است: ایران از حقوق مسلم خود چشم پوشی نمی کند، حمله به ایران در میانه مذاکرات صورت گرفت، اسراییل در حال تاثیرگذاری بر سیاست های آمریکاست و آن ها را درگیر جنگ می کند، ایران از فرصت آتش بس برای پایان دادن به جنگ استفاده کرد و پنجره دیپلماسی به دلیل صلح طلبی جمهوری اسلامی، به رغم بی اعتمادی ها باز است.

شبکه اجتماعی ایکس که هنوز هم بیشتر با نام پیشینش یعنی توییتر شناخته می شود، یکی از ابزار پرکاربرد در عرصه سیاست است. این ابزار در حال حاضر به غیر از کارکردهایی که در حوزه جنگ روانی برای هر دو طرف دارد، از سوی مقامات رسمی نیز استفاده می شود. همان خطوط مشخص شده در گفتگوهای مقامات ایرانی، در فضای توییتر با لحن و محتوایی دیگر منتشر می شود و بازتاب پیدا می کند که آخرین نمونه آن توییت عراقچی خطاب به مقامات اسراییل است. این نیز بخشی از دیپلماسی محسوب می شود.

همانطور که اخیراً یکی از کارشناسان مطالعات آمریکا در گفتگویی مطرح کرده بود: دیپلماسی الزاماً این نیست که نماینده های دو کشور بروند در هتل ملاقات کنند. همین که مقامات ایرانی و آمریکایی توییت می زنند، سخنرانی دارند، مصاحبه می کنند و برای هم خط و نشان می کشند یا مذاکره انجام نمی دهند، بخشی از دیپلماسی است. فعال بودن واسطه ها بخشی از این روند است. این که دیپلماسی به نتیجه برسد یا نه، بحثی دیگر است.