پس از ماه ها ابهام و تردید درباره تداوم کمک های نظامی غرب به اوکراین، در روزهای اخیر نشانه هایی از تغییر چشمگیر در سیاست های آمریکا و متحدان اروپایی پدیدار شده است. دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، در اظهاراتی کم سابقه، ارسال سامانه های دفاع هوایی پاتریوت به اوکراین را تأیید و اعلام کرده که هزینه این سامانه ها را اتحادیه اروپا تقبل خواهد کرد؛ تصمیمی که می تواند نقشه جنگ را دگرگون کند و امید تازه ای به رزمندگان اوکراینی ببخشد.

شرق نوشت: ترامپ که تاکنون نسبت به ارسال سلاح به اوکراین محتاطانه عمل می کرد و بارها هزینه های سنگین حمایت نظامی را زیر سؤال برده بود، حالا با لحن صریح تری از ضرورت پشتیبانی از کی یف سخن می گوید. انتظار می رود در دیدار ترامپ و دبیر کل ناتو، برنامه های جدید واشنگتن در قبال جنگ اوکراین و رویارویی با روسیه را اعلام کند. اظهارات او علیه ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، نیز تغییر یافته است.

ترامپ که سابقه نشان دادن نرمش در برابر مسکو را داشت، این بار گفت: پوتین روزها حرف های زیبا می زند اما شب ها همه را بمباران می کند. ما با یک مشکل جدی روبه رو هستیم و من این وضع را نمی پسندم . این موضع گیری صریح نشان از آن دارد که صبر واشنگتن در برابر رفتارهای تهاجمی کرملین به پایان رسیده و آمریکا مصمم است نقش فعال تری ایفا کند.

اروپا، آمریکا و تسلیحات پیشرفته

در حالی که ترامپ جزییات دقیقی از نحوه پرداخت هزینه سامانه های پاتریوت ارائه نکرده، اخبار حاکی از آن است که اروپا حاضر شده برای تقویت دفاع هوایی اوکراین وارد عمل شود. آلمان و نروژ پیش تر مسئولیت خرید تعدادی از این سامانه ها را بر عهده گرفته اند. برلین تا کنون سه سامانه پاتریوت، معادل یک چهارم کل ذخایر خود را به اوکراین تحویل داده و همچنان در تلاش است دو سامانه دیگر از آمریکا خریداری کند.

این درخواست هنوز از سوی واشنگتن پاسخ رسمی دریافت نکرده و مذاکرات میان وزرای دفاع دو کشور قرار است ابعاد فنی و لجستیکی این انتقال را بررسی کند. در هفته های اخیر، فشارها بر دولت ترامپ برای افزایش حمایت نظامی از اوکراین شدت گرفته است. بسیاری از مقامات کنگره و سنای آمریکا، از جمله سناتورهای شناخته شده ای همچون لیندسی گراهام و ریچارد بلومنتال، با تأکید بر یک نقطه عطف در بحران اوکراین، از بسته های جدید تحریمی و نظامی سخن گفته اند.

بلومنتال تصریح کرده که بخشی از برنامه پیش رو، خرید تسلیحات آمریکایی توسط ناتو و ارسال آنها به اوکراین با حمایت مالی اروپا خواهد بود. گراهام نیز با اشاره به اهمیت نمایش قدرت از سوی غرب، گفته است: فقط زبان قدرت است که پوتین را وادار به نشستن پای میز مذاکره می کند .

تحریم های بی سابقه علیه روسیه

یکی از محورهای اصلی استراتژی جدید غرب، اعمال تحریم های سخت تر و هدفمند علیه مسکو و کشورهای حامی آن است. بسته پیشنهادی تحریمی که در سنای آمریکا مطرح شده، از جمله اجازه می دهد ترامپ تعرفه 500 درصدی بر واردات کالا از کشورهایی همچون چین، هند و برزیل اعمال کند؛ کشورهایی که همچنان به واردات نفت و فراورده های نفتی روسیه ادامه می دهند.

به باور طراحان این طرح، بخش عمده بودجه جنگی پوتین از همین محل تأمین می شود و بستن این روزنه می تواند تأثیر درخور توجهی بر تداوم عملیات نظامی روسیه بگذارد. لیندسی گراهام، سناتور جمهوری خواه، تأکید می کند: این قوی ترین بسته تحریمی تاریخ آمریکاست و به دولت ترامپ ابزاری قدرتمند برای مقابله با حمایت های غیرمستقیم از جنگ روسیه می دهد .

بلومنتال نیز معتقد است این لحظه تاریخی باید به درستی مدیریت شود تا وحدت بی سابقه میان واشنگتن و متحدان اروپایی به نتیجه مطلوب برسد و بتواند بر پوتین فشار واقعی وارد کند. در همین راستا، کیث کلاگ، ژنرال بازنشسته و نماینده ویژه ترامپ در امور اوکراین و روسیه، با هدف تقویت مناسبات امنیتی و نظامی به کی یف سفر کرده است. حضور او با استقبال رسمی و گرم مقامات اوکراینی روبه رو شد.

آندری یرماک، رییس دفتر ریاست جمهوری اوکراین، دیدار با کلاگ را نشانه ای از بازگشت امید و پویایی به روابط دوجانبه دانست و گفت: ما درباره تحکیم امنیت، افزایش همکاری های دفاعی و اعمال تحریم های بیشتر بر روسیه گفت وگو کردیم . زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، پس از این دیدار اعلام کرد تمرکز مذاکرات بر تقویت پدافند هوایی، توسعه تولید مشترک تسلیحات با اروپا و آمریکا و همچنین تلاش های تازه برای ضربه زدن به اقتصاد جنگی روسیه بوده است.

زلنسکی همچنین از مردم آمریکا برای حمایت هایشان قدردانی کرد و گفت این دیدارها نماد بازگشت حمایت عملی آمریکا به اوکراین است، آن هم در حالی که توقف کوتاه مدت ارسال تسلیحات آمریکایی در هفته های اخیر، نگرانی هایی جدی در کی یف برانگیخته بود.

نیاز اوکراین به پدافند هوایی

شواهد میدانی نشان می دهد که هم زمان با پیچیده تر شدن وضعیت کمک های خارجی، حملات روسیه علیه اوکراین به شدت افزایش یافته است. زلنسکی اعلام کرد فقط در یک هفته گذشته، ارتش روسیه بیش از هزارو 800 پهپاد، هزارو 200 بمب هدایت شونده و 83 موشک به خاک اوکراین شلیک کرده است. این حجم از حملات بی سابقه، نیاز اوکراین به تقویت سامانه های دفاع هوایی پیشرفته را بیش از هر زمان دیگری برجسته می کند.

پاتریوت های آمریکایی که اکنون با حمایت مالی اروپا قرار است به اوکراین برسند، می توانند نقطه عطفی در حفاظت از شهرها و زیرساخت های حیاتی این کشور باشند. در کنار اقدامات آمریکا، اتحادیه اروپا نیز نقش خود را پررنگ تر کرده است. بسیاری از مقامات اروپایی بر این باورند که بدون حمایت لجستیکی و مالی واشنگتن، حتی تعهدات گسترده اروپا نیز کافی نخواهد بود.

وعده های میلیاردی اروپا برای تأمین سلاح، اوکراین را قادر کرده است بخش بیشتری از نیازهای خود را با تولید داخلی و واردات جبران کند؛ با این حال، کمبود سامانه های پیشرفته ای مانند پاتریوت همچنان یکی از دغدغه های اصلی مقامات نظامی اوکراین است. آلمان، که پیش تر سه سامانه پاتریوت به کی یف داده، تصریح کرده است به دلیل محدودیت های داخلی، امکان اهدای سامانه های بیشتری را ندارد و امیدوار است آمریکا با افزایش صادرات به اوکراین موافقت کند. یکی دیگر از محورهای مهم تحولات اخیر، ورود ناتو به عنوان هماهنگ کننده اصلی کمک های نظامی و امنیتی به صحنه است.

مارک روته، دبیرکل ناتو، به واشنگتن سفر کرده است تا با ترامپ، وزیر خارجه و وزیر دفاع آمریکا و برخی از سناتورهای برجسته، درباره نقشه راه جدید حمایت از اوکراین مذاکره کند. طبق گفته منابع مطلع، این مذاکرات قرار است به هماهنگی گسترده تر میان منابع مالی اروپا و ظرفیت های تسلیحاتی آمریکا منجر شود تا کمبودهای حیاتی اوکراین جبران شود.

سناریوهای پیش رو

در حالی که حمایت های اروپا و آمریکا جان تازه ای به ارتش اوکراین بخشیده، مقامات کی یف هشدار می دهند که بدون ادامه این حمایت ها، موازنه در میدان نبرد به سرعت به ضرر اوکراین تغییر خواهد کرد. کمبود پدافند هوایی و افزایش حملات هوایی روسیه، شهروندان اوکراینی را در معرض تهدید دائمی قرار داده است. هم زمان، اوکراین خواهان تولید مشترک تسلیحات با اروپا و آمریکا شده تا ضمن کاهش وابستگی به واردات، ظرفیت دفاعی خود را به شکل پایدار تقویت کند.

در سطح دیپلماتیک، انتظار می رود غرب با هماهنگی بیشتر و تقسیم وظایف بتواند هم از نظر مالی و هم نظامی، پشتیبانی مؤثرتری ارائه دهد. مذاکرات جاری میان واشنگتن، بروکسل و برلین می تواند به شکل گیری یک چارچوب حقوقی و اجرایی جدید برای مدیریت کمک ها منجر شود؛ چارچوبی که هم زمان منافع امنیتی غرب و نیازهای فوری اوکراین را تأمین خواهد کرد.

با وجود این تحرکات مثبت، چشم انداز مذاکرات صلح همچنان مبهم باقی مانده است. مقامات آمریکایی و اروپایی تأکید دارند که قدرت و فشار اقتصادی، تنها راه کشاندن روسیه به میز مذاکره است، اما هم زمان هشدار می دهند که توقف یا کندی روند کمک های نظامی، به تداوم حملات روسیه و فرسایشی شدن جنگ دامن خواهد زد.