تقریباً به نوعی اتفاق نظر وجود دارد هنگامی که ایالات متحده آمریکا و شخص ترامپ پیشنهاد گفت وگوهای مسقط را دادند از همان زمان می دانستند که دنبال نتیجه گیری نیستند فقط می خواهند گفته باشند که دنبال گفت وگو هستند تا در صورت عدم پذیرش ایران را از نظر سیاسی در موضع ضعف قرار دهند.

شرق نوشت: آنان می دانستند که اسراییل دنبال چیست و به احتمال فراوان پیشاپیش طرح حمله اسراییل را تأیید کرده بودند. تعیین زمان 60 روز هم متناسب با آماده سازی اسراییل برای آغاز تجاوز به ایران بوده است. شاید به همین علت هم مذاکرات را برخلاف ده سال پیش با فاصله زیاد و زمان گفت وگوی کوتاه برگزار می کردند و در طول مذاکرات هم حرف های متناقض و متضاد زیاد می گفتند.

بعلاوه و برخلاف مواضع اولیه ترامپ، با غیرمستقیم بودن مذاکرات هم مخالفتی نکردند چون هم زمان کمتری برای گفت وگو صرف می شد و هم از دقت مذاکرات به علت تغییرات محتوای پیام ها از سوی واسطه (گویا محتوای سخنان دو طرف را تا حدی گِرد می کرده تا اختلاف کمتر و زودتر منجر به نتیجه شود!!) عملاً گفت وگوها بی فایده بوده است.

بنابراین پرسشی که مطرح می شود این است که چرا باید در مذاکراتی که هیچ دستاوردی ندارد و صوری بوده دوباره شرکت کنیم؟ پاسخ به این پرسش، کلید فهم اهمیت گفت وگوی سیاسی و بین المللی ایران است.

فرض کنیم تحلیل مزبور درست است. فرض کنیم از طریق دستیابی به اطلاعات دقیق و قطعی می دانستیم و یقین داشتیم که آنان دنبال گفت وگوی واقعی نیستند. در این صورت چه کار باید می کردیم؟ طبعاً بهترین کار حضور در گفت وگوها بود.

چرا؟ اول این که اگر گفت وگو را رد می کردیم، دیگران که نمی دانستند طرف مقابل ما دنبال بازی هستند، طبعاً به لحاظ سیاسی حق را به آنان می دادند و ما را به علت گریز از گفت وگو محکوم می کردند. حتی مردم خودمان هم چنین قضاوتی می کردند. در این صورت اقدام تجاوزکارانه آغازگر جنگ را عملی معقول و مشروع یا گریزناپذیر می دانستند، و بدترین نتیجه آن عدم همراهی بخش مهمی از مردم با جنگ بود.

رفتاری که مردم ایران پس از جنگ کردند بیش از هر چیز ناشی از حضور در مذاکرات بود که در میانه آن روی میز مذاکرات موشک زدند. اگر ایران در این مذاکرات حاضر نمی شد قطعاً مردم خودمان و طبعاً جهان ما را هم در بروز این جنگ بدون مسئولیت نمی دانستند درحالی که اکنون طرف مقابل را محکوم و تخطئه می کنند. حالا فرض کنیم ایران با علم به صوری بودن مذاکرات یا هر دلیل دیگر میز گفت وگو را ترک می کرد، در این صورت چه کاری می توانست انجام دهد که با حضور در مذاکرات انجام نداد؟

آیا جاسوس ها را شناسایی و دستگیر می کرد؟ یا پدافند را ارتقا می داد؟ یا قدرت نظامی آن بیشتر می شد؟ یا مردم حمایت بیشتری از جنگ می کردند؟ یا متحدین جدیدی پیدا می کرد؟ روشن است که همه این موارد را می توانستند در دور مذاکرات نیز انجام دهند و باید هم انجام می دادند و انجام اینها هیچ ربطی به بود و نبود در مذاکرات نداشت و نباید هم داشته باشد.

مسئله این است که دست سیاست مداران در تصمیم گیری چندان باز نیست. این گونه نیست که یک راه خیرمحض و راه دیگر شرّ مطلق است و ما باید راه خیر را انتخاب کنیم. در عالم واقع ما همیشه میان راه هایی قرار داریم که هر دو بد هستند و باید راهی را انتخاب کنیم که کمتر بد است.

به طور قطع گفت وگو حتی اگر احتمال نتیجه بخش بودنش هم کم باشد بسیار بهتر و کم ضررتر از ترک آن است. هیچ وقت و در هیچ شرایطی حتی اگر در موضع قدرت هم باشید نباید مذاکره را رد کرد و نپذیرفت این دو معنای بد دارد. یک تعبیر آن سلطه گری و تبختر؛ و تعبیر دیگرش ضعف و فقدان اعتمادبه نفس است.