این موضوع به‌ویژه پس از آن شدت گرفته که برخی از این پایگاه‌های نظامی آمریکا برای حمله به متحدان چین در منطقه، از جمله ایران، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ایالات متحده از پایگاه هوایی «العدید» در قطر برای حملات نظامی به چندین تأسیسات هسته‌ای ایران استفاده کرده که این موضوع موجب خشم و ناراحتی پکن شده است. چین در این راستا ممکن است از طریق بازی فشار سیاسی توسط کشور‌های منطقه، با کمک متحد نزدیک خود ایران، برای اخراج نیرو‌های آمریکا تلاش کند، زیرا حضور نظامی آمریکا را مانعی برای افزایش نفوذ خود در منطقه می‌داند.

برای تحقق این برنامه جاه‌طلبانه نظامی چین جهت حذف کامل پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه و خلیج فارس، نیرو‌های نظامی ایران با حمایت غیرمستقیم چین و روسیه طی سال‌های گذشته به مقابله با حضور نظامی آمریکا در منطقه پرداخته‌اند. این اقدام از طریق پایگاه نظامی امام علی، واقع در شهر البوکمال در استان دیرالزور سوریه در مرز با عراق، دنبال شده است.

چین به توانایی ارتش مصر برای کمک به تحقق این برنامه جاه‌طلبانه نظامی خود جهت حذف تمام پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه، خلیج فارس و آفریقا اطمینان دارد. مصر تنها کشور عربی فاقد پایگاه نظامی آمریکایی است و در عین حال دروازه اصلی به قاره آفریقا محسوب می‌شود. چین ممکن است در آینده‌ای نزدیک به حذف فرماندهی آفریقای ایالات متحده، موسوم به «آفریکوم»، کمک کند. آفریکوم یک واحد متشکل از نیرو‌های رزمی یکپارچه تحت نظر وزارت دفاع آمریکا است که مسئول همه عملیات‌های نظامی و روابط نظامی آمریکا با 53 کشور آفریقایی است، به جز مصر؛ زیرا مصر در حوزه مسئولیت فرماندهی مرکزی آمریکا قرار دارد.

در همین راستا، ماشین‌های نظامی چین، ایران و مصر به‌طور مستمر تمام تحرکات ارتش آمریکا و تنها پایگاه نظامی آمریکا در داخل اسراییل را تحت نظر دارند. این پایگاه همچنین برای جاسوسی نظامی از کشور‌های مجاور مرز‌های تل‌آویو، به‌ویژه مصر و متحدان چینی و روسی آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. واشنگتن از این پایگاه برای رصد رزمایش مشترک نظامی مصر و چین موسوم به «عقاب تمدن» در آوریل 2025 استفاده کرد. محافل نظامی، امنیتی و اطلاعاتی اسراییل و آمریکا این رزمایش‌ها را با تردید، بی‌اعتمادی و احتیاط نگریستند، زیرا معتقد بودند چین از طریق این رزمایش مشترک پیام روشنی می‌فرستد مبنی بر اینکه در صورت تهدید نظامی مستقیم یا غیرمستقیم از سوی واشنگتن یا تل‌آویو، از مصر و دیگر متحدانش دفاع خواهد کرد.

رزمایش عقاب تمدن، همچنین پیام‌های تهدیدآمیز مستقیمی به واشنگتن و تل‌آویو منتقل کرد که بر حمایت قاطع چین از مصر، رهبری آن، مردم و ارتش مصر در برابر هرگونه تلاش برای جابه‌جایی اجباری فلسطینیان از غزه به سینا و مرز‌های مصر تأکید داشت. به همین دلیل، تنها پایگاه نظامی آمریکا در تل‌آویو که در نزدیکی کوه کرن اسراییل واقع شده، به‌طور مستمر و دقیق تحرکات نظامی چین و مصر را در این زمینه رصد می‌کند. در حال حاضر، تنها تأسیسات نظامی خارجی فعال در خاک اسراییل، پایگاه‌های نظامی آمریکایی هستند، از جمله ایستگاه رادار هشدار زودهنگام موشکی AN/TPY-2 که به‌طور خاص در کوه کرن اسراییل مستقر شده است.

چین به‌طور نظامی از رییس‌جمهور عبدالفتاح السیسی و ارتش مصر در برابر هرگونه فشار آمریکا و اسراییل درباره جابه‌جایی اجباری ساکنان نوار غزه به مرز مصر و سینای مصر حمایت می‌کند. همه محافل نظامی و اطلاعاتی چین ابعاد مختلف تنش در مرز مصر و اسراییل را مورد بررسی قرار داده‌اند، به‌ویژه با توجه به استقرار بی‌سابقه نیرو‌های نظامی مصر در سینا. این مسئله هم‌زمان با رزمایش هوایی مشترک چین و مصر انجام شد و نگرانی‌هایی آشکار در تل‌آویو برانگیخت. تل‌آویو این تحرکات نظامی مصر همراه با چین را نقض توافقنامه‌های کمپ دیوید دانسته است؛ این در حالی است که روابط دو طرف از زمان آغاز جنگ غزه در 7 اکتبر 2023 به‌سرعت در حال تنزل بوده است.

رزمایش عقاب تمدن در منطقه ساحلی برج العرب در غرب اسکندریه با حضور نیرو‌های هوایی چین و مصر برگزار شد. این نخستین رزمایش نظامی مشترک میان دو کشور بود که هم‌زمان با تشدید تنش‌های نظامی در منطقه غزه و افزایش فشار اسراییل بر مصر برای پذیرش آوارگان فلسطینی، به اجرا درآمد. ارتش چین در این رزمایش از انواع جنگنده‌های پیشرفته و تجهیزات شناسایی استفاده کرد و تأکید داشت که این تمرین نظامی، بخشی از تقویت ظرفیت‌های دفاعی مشترک در برابر تهدیدات فرامرزی است.

در همین حال، پکن بار‌ها نسبت به هرگونه اقدام یک‌جانبه آمریکا برای تأسیس پایگاه‌های جدید در اطراف مرز‌های مصر هشدار داده است. به‌ویژه گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد آمریکا در حال بررسی احداث یک پایگاه نظامی در منطقه نقب برای مقابله با نفوذ نظامی چین در شمال آفریقا است. چین با کمک مصر تلاش دارد این طرح را ناکام بگذارد، زیرا آن را تهدیدی مستقیم برای نفوذ استراتژیک خود در آفریقا و خاورمیانه می‌داند.

از سوی دیگر، مصر نیز به چین اطمینان داده که اجازه نخواهد داد خاک این کشور به پایگاهی برای تحرکات آمریکا علیه متحدان منطقه‌ای پکن، از جمله ایران، تبدیل شود. همین موضع‌گیری باعث افزایش اعتماد پکن به قاهره شده و برنامه‌هایی برای افزایش سطح همکاری‌های نظامی، اطلاعاتی و آموزشی میان دو کشور در حال تدوین است. این برنامه‌ها می‌تواند شامل ساخت مراکز آموزش نظامی مشترک، تبادل مستشاران نظامی و توسعه فناوری‌های بومی دفاعی با پشتیبانی چین باشد.

در کنار تحرکات نظامی چین در همکاری با مصر و ایران، پکن به‌دنبال تثبیت حضور نظامی رسمی در منطقه خلیج فارس نیز هست. گزارش‌هایی از مذاکرات میان چین و چند کشور عربی حاشیه خلیج فارس از جمله عمان و امارات متحده عربی منتشر شده که نشان می‌دهد پکن به‌دنبال احداث پایگاه دریایی در سواحل جنوبی خلیج فارس است. چنین پایگاهی می‌تواند مکمل حضور نظامی و اقتصادی چین در بندر «دوراله» جیبوتی در شاخ آفریقا باشد، جایی که چین در حال حاضر تنها پایگاه نظامی رسمی خارجی خود را دارد.

استقرار یک پایگاه دریایی در خلیج فارس به چین اجازه خواهد داد تا از منافع انرژی‌محور خود در منطقه محافظت کند و مسیر‌های دریایی مرتبط با ابتکار کمربند و جاده را تحت کنترل نظامی قرار دهد. همچنین چنین حضوری به پکن امکان می‌دهد تا در صورت بروز تنش یا درگیری با آمریکا، در موقعیتی برای مهار قدرت ایالات متحده در این منطقه راهبردی باشد. چین در مذاکرات خود با کشور‌های عربی، اغلب بر «امنیت مشارکتی»، «احترام متقابل به حاکمیت» و «مقابله با مداخله خارجی» تأکید می‌کند، که ترجمه سیاسی آن، اخراج تدریجی آمریکا از منطقه است.

در صورتی که کشور‌های حاشیه خلیج فارس به دلایل سیاسی یا فشار‌های واشنگتن از احداث پایگاه رسمی نظامی چین خودداری کنند، پکن گزینه‌های جایگزینی را نیز دنبال می‌کند. یکی از این گزینه‌ها، توسعه حضور غیررسمی نظامی از طریق قرارداد‌های امنیتی با شرکت‌های چینی فعال در پروژه‌های زیربنایی و انرژی در منطقه است. این شرکت‌ها می‌توانند از نیرو‌های امنیتی خصوصی آموزش‌دیده توسط ارتش آزادی‌بخش خلق استفاده کنند، که عملاً حضور نظامی غیررسمی چین را بدون ایجاد حساسیت بین‌المللی تضمین خواهد کرد.

همچنین چین می‌تواند از طریق استقرار تجهیزات شنود، سامانه‌های هشدار زودهنگام، پهپاد‌های شناسایی و همکاری با کشور‌های منطقه در حوزه دفاع سایبری، نفوذ خود را گسترش دهد. این رویکرد به پکن اجازه می‌دهد بدون نیاز به پایگاه سنتی نظامی، در برابر حضور آمریکا موازنه برقرار کند.

تمام این اقدامات نشان‌دهنده تغییر بنیادین در سیاست دفاعی چین طی سال‌های اخیر است. برخلاف گذشته که پکن رویکردی منفعل و غیرمداخله‌گر در مسائل امنیتی جهانی داشت، اکنون با اتکا به ظرفیت‌های فزاینده نظامی و اقتصادی خود، به‌دنبال طراحی نظم امنیتی جایگزین در مناطقی مانند خلیج فارس، دریای جنوب چین، و آفریقاست.

چین با الهام از مدل گسترش پایگاه‌های نظامی آمریکا در جهان، اما با مفاهیم بومی خود مانند «همکاری راهبردی غیرمداخله‌گر»، در حال ایجاد شبکه‌ای از پایگاه‌های لجستیکی، امنیتی و نظامی است که از منافع جهانی‌اش پشتیبانی کند. این سیاست به‌ویژه در خاورمیانه، جایی که منافع پکن با تهدید مستقیم از سوی آمریکا و متحدانش روبه‌رو است، ابعاد پررنگ‌تری به خود گرفته است.

منبع: اقتصاد آنلاین