فوق العاده عجیب است که فقط یک نیش پشه بتواند زندگی شما را زیر و رو کند. به همین دلیل است که مردم از مالاریا تا این حد می ترسند. می دانیم که این بیماری خطرناک است، اما چیزی که بسیاری را بیشتر نگران می کند، این است که مالاریا ممکن است حتی پس از بهبودی هم به طور کامل از بین نرود. آیا واقعاً می تواند در بدن پنهان بماند و ماه ها یا حتی سال ها بعد دوباره بازگردد؟

به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث، پاسخ متخصصان به این سؤال بله است. مالاریا می تواند در بدن باقی بماند و در برخی موارد، مدت ها پس از آنکه تصور می کردید کاملاً درمان شده اید، دوباره بازگردد.

دکتر شالمالی اینامدار، متخصص بیماری های عفونی بزرگسالان و پزشک بیمارستان کوکیلابن دهیروبهایی آمبانی در بمبیی توضیح می دهد:
بله، مالاریا می تواند به صورت پنهان در بدن باقی بماند و ماه ها یا حتی سال ها پس از عفونت اولیه دوباره ظاهر شود. این پدیده بسته به علت، با اصطلاحاتی مانند عود (relapse) یا عود مجدد (recrudescence) شناخته می شود. نوع انگل پلاسمودیوم در این مسئله نقش کلیدی دارد.

او می گوید دو نوع انگل مالاریا به نام های Plasmodium vivax و Plasmodium ovale به ویژه به دلیل توانایی پنهان شدن در کبد به شکل نهفته، مشهور هستند. این انگل ها می توانند به صورت فرم های پنهانی به نام هیپنوزوییت در کبد مخفی بمانند و هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها بعد دوباره فعال شوند و باعث عود بیماری شوند؛ آن هم بدون آن که نیش پشه ی جدیدی در کار باشد. به همین دلیل است که بیماران گاهی مدت زیادی پس از بهبودی دوباره بیمار می شوند.

مهم است بدانید که همه انواع مالاریا به این شکل رفتار نمی کنند. Plasmodium falciparum که خطرناک ترین نوع مالاریاست، چنین مراحل پنهانی در کبد ندارد. اما دکتر اینامدار هشدار می دهد که این نوع نیز می تواند دردسرساز باشد:
P. falciparum معمولاً باعث عود نمی شود، اما اگر به طور کامل از جریان خون پاک نشود، می تواند باعث عود مجدد (recrudescence) شود، که اغلب به دلیل درمان ناقص یا مقاومت دارویی رخ می دهد. این بازگشت علائم ممکن است ظرف چند هفته یا چند ماه روی دهد.

بنابراین، چه عود ناشی از انگل های پنهان در کبد باشد و چه عود مجدد ناشی از باقی ماندن انگل در خون، مالاریا می تواند در صورت درمان ناقص، دوباره بازگردد.

مالاریای مزمن یا عودکننده صرفاً یک دردسر ساده نیست. دکتر اینامدار تأکید می کند:

مالاریای مزمن می تواند باعث تب های مکرر، خستگی شدید و کم خونی شود که همگی کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهند. افزون بر این، عودهای درمان نشده همچنان می توانند انگل را به پشه ها منتقل کنند و چرخه ی انتقال بیماری در جامعه را ادامه دهند.

برای جلوگیری از این مسئله، پزشکان معمولاً یک دوره ی دارویی دوم شامل پریماکویین (primaquine) تجویز می کنند تا انگل های پنهان در کبد، به ویژه در عفونت های ناشی از P. vivax را ریشه کن کنند.
تکمیل کامل دوره ی دارویی تجویزشده ی ضد مالاریا حیاتی است؛ حتی اگر بیمار احساس بهبودی کند ، دکتر اینامدار تأکید می کند. همچنین، پیگیری منظم وضعیت بیمار و هوشیاری نسبت به علائم بازگشتی، به ویژه برای افرادی که در مناطق مالاریاخیز زندگی می کنند یا به آنجا بازمی گردند، اهمیت بالایی دارد.

در مطالعه ای که در ژورنال لنست بیماری های عفونی منتشر شده است، پژوهشگران دریافته اند که عود مالاریای ناشی از P. vivax می تواند تا سه سال پس از عفونت اولیه رخ دهد و درمان ناقص یکی از مهم ترین عوامل خطر برای بازگشت بیماری است. این مطالعه بر اهمیت انتخاب داروی مناسب و تکمیل کامل درمان برای پیشگیری از عود بیماری تأکید می کند.

فقط به این دلیل که احساس بهبودی دارید، به این معنا نیست که مالاریا واقعاً از بین رفته است. برخی انواع آن می توانند پنهان شوند و ماه ها یا حتی سال ها بعد دوباره بازگردند. بهترین راه برای محافظت از خود چیست؟
داروهایتان را تا آخر مصرف کنید، ویزیت های پزشکی را پیگیری کنید و نسبت به بازگشت علائم هوشیار بمانید. این هوشیاری می تواند هم از خودتان محافظت کند و هم از جامعه ای که در آن زندگی می کنید.