مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان با تأکید بر وقوع حفاری غیرمجاز شبانه در عرصه تاریخی مسجد کمرزرین، از پیگیری قضایی جدی این اقدام خبر داد.

به گزارش مهر، امیر کرم زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان ، ضمن تأیید تخلف صورت گرفته در خصوص حفاری غیرمجاز شبانه در عرصه تاریخی مسجد کمرزرین اظهار کرد: متأسفانه شب گذشته حدود ساعت 12:35 به من گزارش دادند که شهرداری با حدود دو تا سه بیل مکانیکی و چندین کمپرسی در حال خاک برداری در گذر کمرزرین است.

مراتب به سرعت به فرمانده یگان حفاظت اعلام شد و همکاران ما از دفتر فنی و باستان شناسی در محل حاضر شدند. تذکرات لازم داده شد، صورت جلسه انجام و مستندسازی شد. ما قطعاً از افراد دست اندرکار این اقدام غیرقانونی، به صورت کیفری شکایت خواهیم کرد.

کرم زاده با اشاره به سابقه توافق رسمی با شهرداری برای انجام کاوش های کنترل شده گفت: ما پیش تر مجوز لازم را برای کاوش به شهرداری داده بودیم؛ مشروط بر اینکه این کار با نظارت نمایندگان میراث فرهنگی و با حضور نمایندگان دانشگاه هنر و پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شود.

حتی تأکید شده بود که در بعضی از نقاط، به دلیل حساسیت بالای لایه های تاریخی، عملیات باید به صورت دستی انجام شود و تحت هیچ شرایطی از ماشین آلات سنگین استفاده نشود. متأسفانه این شروط زیر پا گذاشته شده و ما قطعاً پیگیری قضایی خواهیم کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان تصریح کرد: حتی اگر حفاری صورت نگرفته باشد، صرف اقدام برای حفاری یا ورود ماشین آلات در ادبیات حقوقی و میراث فرهنگی، جرم تلقی می شود. بنابراین ما این موضوع را به جد و بر اساس قانون پیگیری می کنیم. هدف ما این است که خدای نکرده آسیبی به میراث فرهنگی ما وارد نشود.

وی با ابراز تأسف از تصمیم گیران این اقدام افزود: من اظهار تأسف می کنم برای کسانی که این تصمیم بسیار ناپخته و فاجعه بار را گرفته اند. قرار بود در حق تاریخ و تمدن ما یک اقدام ناشایست صورت بگیرد. من این کار را به شدت تقبیح می کنم و انتظارم این است که مسئولان امر از چنین رفتارهایی حذر کنند. ما نباید با دست خودمان تمدن مان را از بین ببریم.

کرم زاده در پاسخ به پرسشی درباره میزان آسیب وارده گفت: در حال حاضر منتظر ارائه گزارش دقیق همکاران هستم. تا این لحظه، طبق گزارش های رسیده، تخریب قطعی به ثبت نرسیده اما احتمال بروز آسیب بالا است و در حال بررسی هستیم.

وی با تأکید بر ارزش تاریخی این محدوده افزود: این منطقه از حساس ترین نقاط باستان شناسی در مرکز تاریخی اصفهان است. آثار تمدنی آن به چند هزار سال پیش بازمی گردد و متعلق به دوره های سلجوقی و ایلخانی است. همچنین شواهدی از سیستم های انتقال آب کهن نیز در این محدوده شناسایی شده بود.

مجموعه این ویژگی ها باعث شده این بخش برای باستان شناسی اهمیت بسیار بالایی داشته باشد و متأسفانه هرگونه تخریب در آن، خسارتی جبران ناپذیر برای میراث فرهنگی کشور است.

همچنین علی شجاعی، از وقوع تخریبی گسترده در بخش ارزشمند تاریخی این محوطه در شب گذشته خبر داد و افزود: مکان دقیق این اتفاق مقابل مسجد تاریخی کمرزرین است؛ جایی که پیش تر بارها هشدار داده بودیم می تواند بخش هایی از کاخ ها یا قیصریه دوره سلجوقی در دل خود داشته باشد.

وی با اشاره به مطالعات ژئوفیزیکی انجام شده در این محل افزود: ما در قالب مطالعات ژئوفیزیکی، شواهد قابل توجهی از وجود آثار معماری در زیر زمین به دست آوردیم و ضرورت کاوش در اینجا کاملاً محرز و مستند بود. این ناحیه، از معدود نقاط باقی مانده از ساخت زیرگذر میدان امام علی است که آثار تاریخی آن به طور کامل از بین نرفته و بخش کوچکی از آن هنوز باقی مانده بود.

شجاعی ادامه داد: بر اساس توافقی که میان شهرداری منطقه 3 و اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان صورت گرفت، قرار شد خاک برداری تا عمق سه متر برای تسهیل دسترسی به مجتمع تجاری طلا انجام شود و در صورتی که به آثار تاریخی برخورد شد، بلافاصله کاوش متوقف و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی دریافت شود.

وی تصریح کرد: در همان ابتدا، زیر آسفالت به آثار معماری و اشیا منقول با ارزش برخورد کردیم. با حضور نمایندگان پژوهشگاه میراث، اداره کل میراث استان و یگان حفاظت در محل، کار متوقف و صورت جلسه شد که تا زمان صدور مجوز پژوهشگاه، هیچ اقدامی صورت نگیرد.

اما این توافق، به گفته شجاعی، شب گذشته به شکلی کاملاً غیرقانونی نقض شد: حدود ساعت 12 شب گذشته، بدون هیچ گونه هماهنگی، چند ده کامیون خاک برداری به همراه دو دستگاه بیل مکانیکی وارد محوطه شدند. این اقدام در حالی صورت گرفت که هیچ سابقه ای از چنین ماشینی در این پروژه وجود نداشت. هدف این بود که کار به سرعت و در سکوت شبانه پیش برود.

این باستان شناس تأکید کرد: خوشبختانه دستگاه میراث فرهنگی در ساعات اولیه متوجه ماجرا شد و با قدرت وارد عمل شد و جلوی ادامه کار را گرفت، اما تخریب، پیش از آن انجام شده بود. هنوز به طور دقیق ابعاد تخریب را از نزدیک ندیده ام، اما گزارش ها حاکی از شدت بالای آسیب ها و تخریب بخش عمده ای از آثار است.

شجاعی با ابراز تأسف از تکرار چنین رخدادهایی گفت: متأسفانه فاجعه حمام خسروآغا این بار به شکل دیگری در شهر صورت گرفت. در بدنه مدیریت شهری هنوز عناصری وجود دارند که حاضرند به بهای از بین بردن گذشته این شهر، پروژه های تجاری و منافع شخصی را پیش ببرند. صرفاً برای اینکه یک پاساژ دسترسی بهتری داشته باشد، حاضر شده اند بخشی از حافظه تاریخی این سرزمین را نابود کنند. این درحالی است که با عقل جمعی و این مهم به بهترین شکل قابل حل و برنامه ریزی آن انجام شده بود.

شجاعی در ادامه با انتقاد از عملکرد دوگانه مدیریت شهری اظهار کرد: چطور ممکن است شهرداری از توسعه گردشگری به عنوان اولویت خود نام ببرد، در حالی که در عمل با چنین اقداماتی، زمینه ساز تخریب بخشی از هویت تاریخی اصفهان باشد؟ شهردار چگونه ادعا می کند که با دیدن آثار تاریخی کلنگ را کنار می گذارند و قلم مو برمی دارند، اما هم زمان شاهد چنین عملیات مخربی باشیم؟

وی با اشاره به موقعیت حساس فعلی کشور گفت: در شرایطی که مردم ایران از هویت ملی و فرهنگی خود انرژی می گیرند و در بحبوحه بحران های مختلف به ریشه هایشان توسل می جویند، تخریب چنین نقاطی از اصفهان، که نماد تمدن ایرانی است، قابل توجیه نیست.

این باستان شناس با تأکید بر لزوم پیگیری موضوع از سوی مقامات مسئول افزود: در این شرایط، وزیر میراث فرهنگی، دادستان استان، استاندار اصفهان و شخص شهردار باید به صورت جدی وارد عمل شوند. اگر ادعای آنها توسعه گردشگری است، اگر هویت ملی و سرزمین برای آنها مهم است باید پاسخ بدهند که چگونه اجازه داده اند چنین تخریبی آن هم به شکل شبانه و ناگهانی انجام شود؟

وی با اشاره به مدارک موجود تصریح کرد: در محل، دوربین های مداربسته فعال بوده اند و رفت وآمد ماشین ها ثبت شده است. قطعاً مشخص خواهد شد این هماهنگی های شبانه به نفع چه افرادی صورت گرفته است. شهردار منطقه و پیمانکار پروژه باید پاسخ گو باشند و مشخص کنند چرا و چگونه مجوز ورود این تجهیزات بدون اطلاع میراث صادر شده است.

شجاعی درباره ارزش آثار تخریب شده توضیح داد: در نظارت انجام شده، ما هم آثار معماری داشتیم و هم اشیای منقول باارزش. تخمین ما این بود که بخش عمده آثار سطحی مربوط به دوره قبل از صفوی، تیموری، ایلخانی و سلجوقی یا حتی پیش تر، بوده اند. بلافاصله پس از برداشتن آسفالت، به این آثار برخورد کردیم که نشان می داد در لایه های پایین تر نیز اطلاعات تاریخی غنی تری نهفته است.

به گفته این باستان شناس، مسجد تاریخی کمرزرین اساساً بنایی متعلق به دوره دیلمی و سلجوقی است که در دوره های بعدی بازسازی شده، اما بخشی از فضاهای الحاقی آن به سمت روبروی مسجد در زیر زمین امتداد داشته و در جریان عملیات شب گذشته بخشی از این فضاها نیز از بین رفته است.

شجاعی با اشاره به روند قانونی پروژه گفت: در قالب پروژه نظارت و بر اساس توافق رسمی میان اداره کل میراث فرهنگی استان و شهرداری، ما آسفالت سطح را برداشتیم و پس از مشاهده تنوع آثار، مقرر شد کار باستان شناسی به صورت رسمی آغاز شود.

وی در پایان افزود: اینکه ناگهان شبانه با چنین شدت و حجمی عملیات تخریب صورت گرفته، نه تنها غیرقانونی بلکه توهین به میراث فرهنگی و تاریخ این ملت است. امیدوارم رسانه ها و افکار عمومی به جد وارد این ماجرا شوند و نگذارند چنین اقداماتی بی پاسخ بماند.